علل سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر

IBS یک نوع اختلال گوارشی (GI) است که علل دقیقی برای ایجاد آن وجود ندارد. پزشکان معتقدند که ترکیبی از مشکلات دستگاه گوارش می‌تواند منجر به IBS شود. اگرچه علت IBS ناشناخته است، اما اکثر متخصصان معتقدند این موضوع به افزایش حساسیت روده و مشکلات هضم غذا مربوط می‌شود. در حالی‌که چندین مورد شناخته شده برای تشخیص علایم IBS وجود دارد، کارشناسان نمی‌دانند چه چیزی باعث این بیماری می شود. مطالعات نشان می‌دهد که کولون حساسیت فوق العاده‌ای دارد و بیش از حد به تحریک خفیف واکنش نشان می‌دهد. به جای حرکات عضلانی آرام، حرکات ریتمیک روده دچار اسپاسم عضلانی شده و می‌تواند اسهال یا یبوست ایجاد کند.
برخی فکر می‌کنند که IBS زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های روده‌ای به طور معمول حرکت نمی‌کنند و بر دفع مدفوع تأثیر می‌گذارند. اما به نظر نمی‌رسد که مطالعات این موضوع را تأیید کند. در نظریه‌ی دیگری مواد شیمیایی ساخته شده توسط بدن مانند سروتونین و گاسترین را که سیگنال عصبی بین مغز و دستگاه گوارش را کنترل می‌کنند، عامل این بیماری می‌دانند. محققان دیگر در حال مطالعه و بررسی باکتری‌های خاص و احتمالی موجود در روده هستند که ممکن است به این بیماری منجر شوند. از آن‌جا که IBS در زنان بسیار بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد، برخی معتقدند هورمون‌ها ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند. تاکنون مطالعاتی در این زمینه انجام نشده است. بنابراین مشکلات بهداشتی که علت ایجاد یا تشدید IBS هستند، عبارتند از:

• گرفتگی عضلات گوارشی؛
• حرکات غیر طبیعی روده‌ی بزرگ و روده‌ی کوچک (بیش از حد سریع و یا کند و یا خیلی قوی)؛
• حساسیت به درد یا گاز؛
• عفونت در دستگاه گوارش مانند گاستروانتریت (آنفولانزای معده) عفونت ویروسی یا باکتریایی معده و روده؛
• عدم تعدل هورمون‌های تولیدمثل یا انتقال دهنده‌های عصبی؛
• رشد بیش از حد باکتری‌های روده‌ی کوچک؛
• واکنش به برخی غذاها یا نوشیدنی‌هایی سخت هضم مانند اسید، قند، چربی و کربوهیدرات؛
• مسائل بهداشت روانی مانند افسردگی، اضطراب، استرس یا اختلالات هراس؛

بنابراین اگرچه علت دقیق سندرم روده‌ی تحریک پذیر ناشناخته است، اما عوامل مختلفی در ایجاد آن نقش دارند. دیواره‌های روده‌ای از لایه‌های عضله‌ای که با ریتم هماهنگ از معده تا روده و رکتوم در حال حرکت هستند، تشکیل شده است. در صورت ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر انقباضات قوی‌تر و طولانی‌تر از حد طبیعی بوده و باعث ایجاد گاز، التهاب و اسهال می‌شوند یا ممکن است با انقباضات ضعیف روده‌ای، کاهش عبور مواد غذایی منجر به مدفوع سخت و خشک شوند. عوامل مختلف ایجادکننده‌ی سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر از فردی به فرد دیگر متفاوت است. پزشکان مطمئن نیستند که واقعاً IBS چیست. کارشناسان فکر می‌کنند که این بیماری ترکیبی از مشکلات است که می‌توانند منجر به IBS شوند. این مشکلات عبارت‌اند از:

• مشکلات فیزیکی: سیگنال‌های بین مغز و اعصاب روده‌ی بزرگ یا روده‌ی کوچک، چگونگی عملکرد روده را کنترل می‌کنند. مشکلات سیگنال‌های مغز ممکن است باعث علایم IBS شود.
• مشکلات حرکتی دستگاه گوارش: افراد مبتلا به IBS ممکن است در روده‌ی بزرگ خود حرکتی نداشته باشند. تحرک آهسته می‌تواند منجر به یبوست شود و حرکت سریع می‌تواند منجر به اسهال شود. اسپاسم می‌تواند درد شکمی را ایجاد کند. در صورت ابتلا به IBS ممکن است بیش فعالی یا افزایش قابل توجهی در انقباضات روده هنگام احساس استرس یا بعد از خوردن تجربه شود.
• حساسیت به درد: در صورت ابتلا به IBS اعصاب روده ممکن است حساسیت فوق العاده‌ای داشته باشند که موجب درد و یا ناراحتی بیشتری نسبت به حالت طبیعی وجود گاز یا مدفوع در روده می‌شود. ابتلا به این سندرم همچنین باعث می‌شود تا مغز سیگنال‌های درد را از روده پردازش کند.
• عفونت‌ها: عفونت باکتریایی موجود در دستگاه گوارش ممکن است برخی افراد را مبتلا به IBS کند. محققان نمی‌دانند چرا عفونت‌های دستگاه گوارش منجر به IBS در برخی افراد و نه همه‌ی افراد می‌شود، گرچه ناهنجاری‌های پوشش دیواره‌ی دستگاه گوارش و مشکلات سلامت روان نیز در آن نقش مهمی ایفا می‌کند.
• فراوانی باکتری‌های روده‌‌ی کوچک: به طور معمول، باکتری‌های کمی در روده‌ی کوچک زندگی می‌کند. رشد بیش از اندازه باکتری‌های روده‌ای، افزایش تعداد یا تغییر نوع باکتری در روده‌ی کوچک می‌تواند گاز اضافی تولید کند و همچنین ممکن است باعث اسهال و کاهش وزن شود. یک بیماری اسهال حاد عفونی (گاستروانتریت) نیز می‌تواند باعث ایجاد IBS شود. برخی از کارشناسان معتقدند رشد بیش از اندازه باکتری‌های روده‌ای ممکن است به IBS منجر شود. تحقیقات همچنان به بررسی امکان ارتباط بین این دو مورد می‌پردازند.
• انتقال دهنده‌های عصبی: افراد مبتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر سطوح انتقال دهنده‌های عصبی – مواد شیمیایی موجود در بدن را که سیگنال‌های عصبی و هورمون‌های دستگاه گوارش را انتقال می‌دهند، تغییر داده‌اند. نقش این مواد شیمیایی در IBS نامشخص است. اختلالات عصبی دستگاه گوارش همچنین ممکن است نقش مهمی داشته و باعث ایجاد اختلال بیش از حد طبیعی در هنگام شکایت از گاز یا مدفوع شود. سیگنال‌های هماهنگ شده بین مغز و روده می‌تواند در بدن فرد به تغییراتی که معمولاً در فرآیند گوارش وجود ندارد، منجر شود. این تغییرات می‌تواند درد، اسهال یا یبوست ایجاد کند.
• هورمون‌های تولیدمثلی: زنان جوان‌تر مبتلا به IBS اغلب در طی دوره‌ی قاعدگی علائم بیشتری دارند. از آنجا که زنان دو برابر احتمال ابتلا به IBS دارند، محققان معتقدند تغییرات هورمونی در این وضعیت نقش دارد. زنان بعد از یائسگی علایم کمتری نسبت به زنانی دارند که هنوز قاعدگی دارند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که هورمون‌های تولید مثل می‌توانند مشکلات IBS را بدتر کنند.
• ژنتیک: احتمالاً ژنتیک نیز علت سندرم روده‌ی بزرگ باشد، اما تاکنون این علت ارثی ثابت نشده است. در واقع علت ژنتیکی IBS هنوز نامعلوم است، اما مطالعات نشان داده‌اند که IBS در افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی شایع‌تر است.
• حساسیت غذایی: بسیاری از افراد مبتلا به IBS گزارش می‌دهند که با مصرف غذاهایی تند و مواد غذایی دارای کربوهیدرات یا چرب، قهوه و الکل علایم خود را نشان می‌دهند. با این حال، افراد مبتلا به حساسیت غذایی معمولاً علایم آلرژی غذایی ندارند. محققان معتقدند جذب ضعیف قند یا اسیدهای صفراوی ممکن است موجب علایم شود.
• مشکلات روحی و روانی: مشکلات روانی و یا سلامت روان مانند اختلال هراس، اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه در افراد مبتلا به IBS رایج است. ارتباط بین سلامت روان و IBS مشخص نیست. اختلالات گوارشی از جمله IBSگاهی اوقات در افرادی که دارای سوء استفاده‌ی فیزیکی یا جنسی هستند، گزارش شده‌ است. کارشناسان معتقدند افرادی که مورد سوء استفاده قرار گرفته اند تمایل دارند تنش روانی را از طریق علایم فیزیکی بیان کنند. استرس ذهن فرد را بیشتر دچار علایم می‌کند. علایم IBS همچنین می‌تواند سطح استرس فرد را افزایش دهد.
• خوراکی‌ها: نقش حساسیت غذایی یا عدم تحمل در سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر هنوز به وضوح درک نشده است، اما بسیاری از افراد علایم شدیدتری را در هنگام مصرف برخی از مواد غذایی دارند. طیف گسترده‌ای از این غذاها شامل شکلات، ادویه‌جات، چربی‌ها، میوه‌ها، لوبیا، کلم، گل کلم، کلم بروکلی، شیر، نوشابه‌های گازدار و الکل است.
• فشار: اکثر افراد مبتلا به IBS دریافتند که علایم و نشانه‌های آنها در طول دوره‌های افزایش استرس مانند دوره نهایی یا هفته‌های اول در یک کار جدید بدتر و یا مکرر است. در عین حال استرس ممکن است علایم را تشدید کند، اما باعث ایجاد آنها نمی‌شود.

باید توجه داشت که اشکال مختلفی از این بیماری عملکردی وجود دارد. IBS همراه با اسهال (IBS-D) با اسهال مزمن یا مکرر مشخص می‌شود، در حالی که IBS با یبوست (IBS-C) با درد شکمی یا ناراحتی مربوط به یبوست تعیین می‌شود. بعضی افراد نشانه‌های متناوب اسهال یا یبوست را تجربه می‌کنند. تشخیص IBS بر اساس مدت (حداقل شش ماه) و فراوانی علایم و نشانه‌ها (حداقل سه بار در ماه) صورت می‌گیرد. هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، اما گزینه‌های درمانی بسیاری برای کاهش یا حذف علایم وجود دارد. درمان شامل تغییراتی در رژیم غذایی، تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای تجویزی است. هیچ رژیم خاصی برای IBS وجود ندارد و افراد مختلف به غذاهای مختلف واکنش نشان می‌دهند. برای افرادی که مبتلا به IBS هستند، مهم است که غذاهای تشدیدکننده‌ی علایم را تشخیص دهند تا بتوانند از مصرف آن‌ها در جهت کنترل بیماری خودداری کنند. به طور کلی، در بسیاری از افراد با این شرایط مفید است که فیبر غذایی خود را افزایش دهند، مقدار زیادی آب بنوشند، از جوش شیرین و وعده‌های غذایی کم حجم‌تری استفاده کنند. بهتر است با یک پزشک یا متخصص گوارش در مورد بهترین راه برای مدیریت علایم و نشانه‌های IBS صحبت شود.