علائم واریس در دوران بارداری
رگ‌های واریس غالباً رگ‌های متورمی هستند که در نزدیکی سطح پوست ظاهر می‌شوند. این رگه‌های آبی یا بنفش بیشتر بر روی پاها خود را نشان می‌دهد، اگر چه ممکن است در ولو و یا جاهای دیگر نیز بروز کنند. حدود چهار درصد از زنان باردار واریس ولو ( واریس‌های ریزی در اطراف واژن خود ) دارند که بیشتر تمایل به بهبودی خود به خود پس از تولد نوزاد خواهند داشت. هموروئیدها نوع دیگری از ورید واریسی در مقعد یا رکتوم هستند که اغلب در نتیجه یبوست در دوران بارداری اتفاق می‌افتند. بسیاری از زنان ابتدا برای اولین بار در دوران بارداری دچار واریس شده و یا در این دوران بدتر می‌شوند. ممکن است ناراحتی ناشی از علایم واریس در بارداری باعث آزار مادر باردار شود. پوست اطراف ورید واریسی می‌تواند خارش و سوزش داشته باشد. علائم واریس در بارداری در پایان روز به ویژه در صورت ایستادن زیاد بدتر می‌شود.
زنان در دوران بارداری نسبت به سایر مراحل زندگی بیشتر در معرض ابتلا به وریدهای واریسی هستند. علت واریس در بارداری به راحتی قابل درک است. زنان باردار خون بیشتری در بدن دارند و این فشار اضافی بر روی سیستم گردش خون اعمال می‌شود. علاوه بر این، تغییرات در سطوح هورمونی و افزایش هورمون پروژسترون در این دوران نیز می‌تواند منجر به آرام شدن دیواره‌های رگ‌های خونی شود. هر دوی این عوامل، خطر ابتلا به واریس را در بارداری افزایش می‌دهند. هم زمان با رشد رحم، فشار داخلی ورید بزرگ موجود در سمت راست بدن باعث افزایش فشار داخل رگ‌های پا می‌شود. رگ‌های خونی، خون را از اندام‌های به سمت قلب منتقل می‌کنند، بنابراین خون در رگ‌های پا باید خلاف گرانش زمین جریان یابد. همان‌طور که رحم رشد می‌کند، فشار بیشتری روی رگ‌های موجود در ناحیه لگن مادر وارد می‌شود.
در صورت ابتلای سایر اعضای خانواده به وریدهای واریسی، احتمال بیشتری برای ابتلا به واریس در دوران بارداری وجود دارد. داشتن اضافه وزن، حاملگی دوقلوها یا چندتایی و ایستادن برای دوره‌های طولانی نیز می تواند بر این احتمال بیافزاید.
خبر خوب این است که در اکثر موارد، واریس پس از دوران بارداری از بین می رود. البته همیشگی نیست و گاهی اوقات با وجود بهبودی واریس ممكن است بعضی از آن‌ها در نزدیکی سطح پوست، به ویژه در مچ پا، پاها یا صورت قابل مشاهده باشند.
زنان با انجام چند اقدام ساده می‌توانند از ابتلا به واریس در دوران بارداری جلوگیری نموده یا آن را به حداقل برسانند که راه‌های جلوگیری از واریس در بارداری عبارتند از:
- ورزش روزانه حتی فقط یک پیاده روی ساده می‌تواند گردش خون را بهبود بخشد.
- حفظ وزن توصیه شده در هر مرحله بارداری از اعمال فشار بیشتر به عروق پیشگیری می‌کند.
- بالا بردن پاها تا سطح قلب و بالاتر، فشار روی عروق را از بین می‌برد.
- بهتر است در حالت نشسته پشت میز، پاها بر روی یک جاپایی قرار گیرد.
- از انداختن پاها بر روی هم اجتناب شود.
- در صورت لزوم نشستن یا ایستادن به مدت طولانی به خصوص در محیط کاری، تغییر حالت داده و به طور مداوم حرکت شود.
- با نظر پزشک در صورت نیاز از جوراب‌های واریس استفاده شود. جوراب واریس از تورم و بدتر شدن واریس در این دوران جلوگیری می‌کند.
- بهتر است از کفش‌هایی با پاشنه کوتاه یا صاف استفاده شود.
- مصرف نمک به منظور کاهش تورم رگ‌ها به حداقل برسد.
- دوز روزانه ویتامین دریافت و از مصرف کافی غذاهای حاوی ویتامین C اطمینان حاصل شود.
- نوشیدن مقدار زیادی آب و خوردن فیبر کافی برای جلوگیری از یبوست نیز در این دوران بسیار مفید است.
- به پهلوی چپ خوابیده تا علاوه بر جلوگیری از رگ‌های واریسی، وزن رحم از روی عروق اصلی سیاهرگی برداشته شود و فشار روی رگ‌ها در پاها کاهش یابد.
رگ‌های واریسی معمولاً باعث مشکلات جدی نمی‌شوند. با این حال، اگر وریدهای واریسی در ناحیه مهبل (واریس ولو) وجود داشته باشد، ماما در هنگام زایمان طبیعی مادر بیشتر دقت می‌کند تا با راهنمایی بیشتر و تشویق مادر به وارد کردن فشار آرام حین زایمان مانع از پارگی این عروق شود.
درمان واریس در بارداری در صورت لزوم می‌تواند به طور معمول به پس از زایمان به تعویق بیفتد. با این حال، درصد کوچکی از افراد مبتلا به وریدهای واریسی دچار لخته شدن خون در اطراف سطح پوست (ترومبوز وریدی سطحی) می‌شوند. با بروز این حالت علایم قرمزی، گرمی ملایم و یا درد ظاهر می‌شود که نیاز به پیگیری فوری دارد و باید جدی گرفته شود. در صورت آلودگی اطراف یک لخته خون فرد دچار تب یا لرز شده و باید به سرعت با آنتی‌بیوتیک درمان شود.
ترومبوز وریدی سطحی را نباید با یک وضعیت جدی‌تر به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT) اشتباه گرفت. در این حالت، لخته در رگ‌های عمیق و معمولاً در پاها ایجاد می‌شود. احتمال ابتلا به DVT در دوران بارداری یا در هفته‌های بعد از تولد حدود ۱ در ۱۶۰۰ است. زنان مبتلا به اختلالات لخته شدن خون و یا در بستر طولانی مدت دارای بیشترین خطر هستند. ابتلا به DVT ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد، یا تورم ناگهانی و دردناکی در مچ پا، پا و ران به وجود آید و همچنین ممکن است تب کمی نیز بروز کند. در صورت بروز هر یک از علایم باید بلافاصله به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه شود. ممکن است لازم باشد تا یک معاینه اولتراسوند در منطقه آسیب دیده انجام شود. در صورت تشخیص لخته، بیمار باید در بیمارستان بستری و تحت درمان با داروهای کاهش دهنده خون قرار گیرید. در صورت عدم درمان به موقع لخته می‌تواند به ریه منتقل شود و وضعیت تهدید کننده زندگی به نام آمبولی ریوی بروز کند. نشانه‌های آمبولی ریوی شامل تنگی نفس، سرفه (یا سرفه کردن خونی) و ضربان قلب سریع است.
جراحی وریدهای واریسی در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا رگ‌های واریسی اغلب طی سه تا چهار ماه پس از زایمان بهبود می‌یابند، هر چند گاهی اوقات طولانی‌تر خواهد شد. اگر وریدهای واریسی طی چند ماه بهبود نیابند لازم است تا سایر اقدامات درمانی لازم انجام شود. تعدادی از درمان‌ها شامل تزریقات شیمیایی اسکلروتراپی، جراحی، پرتودرمانی یا درمان لیزری است.
