علائم بواسیر چیست؟ پیشگیری و تشخیص علت هموروئید

احتمالاً کلمه‌ی بواسیر یا هموروئید (Hemorrhoid) بسیار به گوش‌تان خورده است. این اختلال خاموش ممکن است بدون بروز نشانه‌های واضحی در بدن فرد به وجود آید و حتی در صورت ظهور علائم هموروئید نیز به دلیل بی‌توجهی فرد به آن‌ها، مدتها از نظر فرد مخفی بماند. اما بیماری بواسیر چیست؟ در ادامه با بیماری بواسیر یا هموروئید، دلایل ایجاد آن، علائم و روشهای جراحی بواسیرآشنا خواهید شد تا در صورت بروز این بیماری نسبت به درمان هموروئید اقدام کنید.

بواسیر چیست؟

بیماری بواسیر با نام علمی هموروئید به صورت تورم و التهاب مویرگ‌های موجود در خروجی دستگاه گوارش یعنی مقعد بروز می‌کند. مویرگ‌های بخش ‌انتهایی دستگاه گوارش که موظف به مراقبت از کانال مقعد هستند، در هنگام دفع مدفوع خشک دچار کشش و ملتهب خواهند شد. وارد شدن فشار ناشی از عبور مدفوع، موجب تورم و درد در ناحیه رکتوم و مقعد می گردد که این توده های متورم بواسیر یا همموروئید شناخته می شوند.

هموروئید دارای دونوع داخلی و خارجی می باشد که نوع داخلی آن درون رکتوم و مقعد و دارای ۴گرید می باشد؛ بواسیر خارجی نیز همانطور که از نامش پیداست خارج از مقعد به وجود آمده و درد شدیدی برای بیمار به وجود می آورد.

علائم هموروئید

بسیاری از افراد بواسیر را با گوشت اضافه مقعد اشتباه می گیرند؛ هموروئید یک بیماری دارای علائم بوده و تشخیص آن از روی علائم نه تنها برای پزشک معالج بلکه برای خود فرد نیز در صورت داشتن آگاهی، بسیار ساده است. البته باید این نکته را در نظر داشت که ممکن است علائم هموروئید (Hemorrhoid) بسته به میزان آسیب آن، از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. این احتمال نیز وجود دارد که نشانه‌ها دلیل بر بیماری دیگری در فرد باشد.

برخی از علائم ظاهری ابتلا به هموروئید شامل:

• مشاهده خون در مدفوع: وجود خون تازه و روشن در مدفوع از بارزترین علائم ابتلا به بیماری هموروئید است که ابتدا در حجم کم و قطره‌ای و در مراحل بعدی در حجم زیادتر بروز می‌کند. در انواع داخلی هموروئید حجم خونریزی می‌تواند آن‌قدر شدید شود که فرد را در معرض کم‌خونی قرار ‌دهد. ناگفته نماند خونریزی مقعدی همیشه نشانه‌ی بیماری ساده‌ای چون هموروئید نیست.
• بیرون‌زدگی گوشتی ناحیه‌ی مقعد: ممکن است تجمع خون و تورم عروق سیاهرگی ناحیه‌ی مقعد منجر به بیرون زدن بافت دریچه‌ای آن شود. ظاهر نامناسب و زشتی که در نتیجه‌ی بیرون‌زدگی بافت داخل مقعدی بر روی دهانه مقعد ب وجود می آید.
• درد مقعدی: با شدت گرفتن بیماری بواسیر شاهد درد تیرکشنده‌ای در ناحیه‌ی مقعدی به خصوص در هنگام نشستن‌های طولانی خواهیم بود که گاهی میزان درد، فرد را به ستوه می‌آورد. معمولاً در انواع داخلی هموروئید به دلیل کم بودن گیرنده‌های پیام‌آور درد در ناحیه‌ی درون روده‌ای، درد احساس نمی‌شود. درد مقعد بیشتر در بواسیر خارجی بروز می‌کند.
• خارش ناحیه‌ی مقعد: خارش مقعدی یک نشانه‌ی نادر از بیماری بواسیر است که بیشتر در انواع هموروئید خارجی بروز می‌کند. التهاب پوست ناشی از ترشحات مخاطی اطراف خروجی مقعد منجر به خارش و تحریک فرد می‌گردد. باید توجه داشت که خارش مقعدی بیشتر در بیماری‌های انگلی روده تظاهر می‌کند و در صورت ایجاد در فرد باید آزمایش‌های انگلی نیز برای تشخیص افتراقی درخواست شود.
• خروج ترشحات لزج بعد از دفع: ترشحات مقعدی با ظاهری مشابه سفیده‌ی تخم‌مرغ ناشی از یبوست ‌های مزمنی است که به دلیل کند شدن حرکات روده‌ای در پشت مدفوع جمع شده و پس از اجابت مزاج خارج می‌شوند.
• دفع ناکامل مدفوع: در قسمت انتهایی راست روده یک کانال وجود دارد که در حد فاصل دو دریچه داخلی و خارجی قرار گرفته است. با رسیدن مدفوع درون این کانال فرد احساس اجابت مزاج خواهد کرد. در حالت طبیعی مدفوع قرار گرفته در این ناحیه باید به صورت کامل تخلیه شود اما در صورت وجود اختلالی چون هموروئید در فرد عضلات دریچه‌ای توانایی کافی برای تخلیه‌ی کامل کانال را ندارند و بیمار پس از اجابت مزاج به دلیل خالی نشدن بخش انتهایی راست روده هنوز احساس دفع مدفوع دارد.
• نشت مدفوع: افراد مبتلا به بواسیر حاد معمولا علائمی چون نشت مدفوع را به دلیل داشتن عروق بواسیری تجربه خواهند کرد.

علت بواسیر چیست؟

علت بواسیر در افراد می تواند در نتیجه عدم پایبندی به برخی اصول تغذیه‌ای و سبک زندگی نادرست باشد که لیستی از آن‌ها عبارت است از:

• عدم مصرف روزانه‌ی آب به میزان کافی: کم‌آبی بدن باعث سفت و سخت شدن مدفوع درون روده‌ها خواهد شد به صورتی که مدفوع سخت به سختی درون روده حرکت کرده و در سطح دیواره‌های درون کانال مقعد خراش ایجاد می‌کند.
• مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل: الکل باعث ایجاد اختلال در عملکرد دستگاه گوارش می‌شود.
• مصرف ناکافی میوه و سبزیجات: مصرف ناکافی میوه و سبزیجات و مواد غذایی حاوی فیبر منجر به کاهش سرعت حرکت مواد غذایی درون روده‌ها و ایجاد یبوست در فرد می‌شود.
• اضافه‌وزن: چاقی و اضافه وزن علاوه بر ایجاد کم تحرکی در فرد و کاهش سرعت حرکات روده‌ای، فشار بیشتری را بر ناحیه مقعد وارد می‌کند.
• فعالیت‌های بدنی سنگین و نادرست: ورزش‌های سنگینی که به شیوه‌های غیر اصولی با وارد کردن فشار زیاد بر بدن انجام می‌شود به خروجی دستگاه گوارش و کف لگن آسیب وارد می‌کند.
• پرهیز از فعالیت بدنی و زندگی ماشینی: کم‌تحرکی و عادت به زندگی‌های ماشینی فعالیت دستگاه گوارش را کم می‌کند.
• باقی ماندن طولانی مدت در وضعیت ایستاده یا نشسته: شغل‌های نشسته امروزی مانند کارمندی یا رانندگی در مسافت‌های طولانی با تحت فشار قرار دادن مقعد زمینه‌ساز بیماری بواسیر هستند.
• حمل وسایل سنگین و بیشتر از توانایی جسمی فرد: بلند کردن اجسامی با وزنی بیش از حد نرمال توان فیزیکی بدن فرد به عضلات کف لگن از جمله کانال مقعد آسیب می‌رساند.
• ازدیاد فشار شکمی با سرفه‌های شدید و مکرر: با سرفه فشار ناحیه‌ی داخل شکم افزایش می‌یابد و با هر بار تکرار شدن آن عضلات کف لگن نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.
• زور زدن هنگام دفع مدفوع: اجابت مزاج با زور عضلات ناحیه‌ی مقعد را بیش از حد کشیده و تحریک می‌کند.
• رابطه‌ی جنسی مقعدی: به دلیل دریچه‌ای بودن عضلات ناحیه مقعد و بسته بودن آن در مواقع عادی، هنگام نزدیکی مقعدی آلت تناسلی با زور و فشار آن را باز می‌کند، همین فشار عضلات و اعصاب آن را تضعیف و کنترل بر دریچه را کم می‌کند. تکرار رابطه‌ مقعدی دیواره‌ی عروقی این ناحیه را نیز نازک و تحریک می‌کند.
• بارداری: بارداری نه تنها به دلیل تغییرات هورمونی مؤثر بر دستگاه گوارش و ایجاد یبوست، بلکه به دلیل فشار ناشی از بزرگی شکم و رحم باعث تحریک ناحیه‌ی مقعد می‌شود. در نتیجه منجربه ایجاد هموروئید در بارداری می شود.

انواع هموروئید

بیماری بواسیر یا هموروئید نسبت به علائم آن به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می شود که هر کدام نشانه های متفاوتی دارند. رگ های بواسیری در داخل و بیرون مقعد شکل می گیرند که در پزشکی این دو عبارتند از:

بواسیر خارجی

بواسیر خارجی یا بیرون زده شایع ترین نوع این بیماری است که معمولا با درد زیاد و خونریزی همراه است. این عارضه به دلیل تجمع سیاهرگ ها خارج از دهانه مقعد اتفاق می افتد و دارای انواع خفیف تا پیشرفته است. به نوع پیشرفته آن هموروئید خونی نیز گفته می شود.

هموروئید داخلی

هموروئید داخلی به دلیل تورم رگ یا مویرگ های داخل کانال مقعد اتفاق می افتد. از آنجا که تعداد گیرنده های عصبی درد در داخل کانال مقعد بالا نیست، معمولا افراد درد زیادی ندارند. در نتیجه زمانی متوجه بیماری خود می شوند که خون روشنی همراه با دفع مدفوع مشاهده می کنند. بواسیر داخلی اکثرا در قسمت انتهایی کانال رکتوم (داخل مقعد) ایجاد می شود.

بیماری هایی که منجر به بواسیر می شوند

• تجربه‌ی اسهال و یبوست‌ مزمن: ممکن است آسیب در دریچه مقعد هنگام خروج سریع مدفوع در هنگام اسهال با ایجاد اصطحکاک یا خروج کند و به دلیل سختی آن حین یبوست با ایجاد فشار به وجود آید.
• اختلالات کبدی: مشکلات کبدی با ایجاد اختلال در روند طبیعی فعالیت دستگاه گوارش می‌تواند زمینه‌ساز هموروئید شود.
• سرطان کلورکتال: سرطانی شدن قسمت‌هایی از روده مانع حرکات روده‌ای و ایجاد مشکلاتی در هضم و دفع مدفوع می‌شود.
• پارگی مقعد هنگام برش عضلات کف لگن در زایمان سخت: در برخی زایمان‌های سخت برای کمک به خروج سر نوزاد، نیاز به برش‌های عمقی‌تر در ناحیه‌ی کف لگن است، بی‌احتیاطی حین برش می‌تواند عضلات ناحیه‌ی مقعد را نیز درگیر و به آن آسیب بزند.
• ضعف عصبی عضلانی دریچه مقعدی به علت کهولت سن: ممکن است با بالا رفتن سن کنترل عصبی عضلانی فرد بر ناحیه‌ی مقعد کم شود و کنترل فشار وارد بر آن از توان فرد خارج گردد.
• اختلالات روحی و روانی: مشکلات و بیماری‌های روحی مانند افسردگی نه تنها روح بلکه جسم فرد را تحت تأثیر کم‌توجهی و آسیب قرار می‌دهد.
• اعتیاد به مواد مخدر: مواد مخدر از جمله تریاک با برهم زدن عملکرد صحیح دستگاه گوارش و ایجاد یبوست فرد را مستعد هموروئید می‌کند.
• مصرف برخی داروها: اختلالات گوارشی ناشی از عوارض برخی داروها نیز فرد را در معرض آسیب بواسیر قرار می‌دهد.

بیماری هموروئید می‌تواند با علائم و نشانه‌های متفاوتی در هر فرد بروز کند. توجه به موقع به نشانه‌ها و پیگیری فوری آن‌ها بهترین راهکار درمانی این بیماری است.

بیشتر بخوانید: درمان هموروئید

عوامل تشدید خطر بواسیر

• نشستن به مدت طولانی و به طور مداوم: عمدتاً مشاغل اداری و یا کسانی که به مدت طولانی در پشت میز یا در مقابل کامپیوتر قرار می‌گیرند، به همراه رانندگان اتوبوس، کامیون و حتی خلبانان در این گروه قرار می‌گیرند. نشستن برای مدت طولانی به حالت نشسته، گردش خون را در اندام تحتانی دشوارتر می‌کند. این افراد به منظور پیشگیری از ابتلا به بواسیر باید عادات طبیعی استفاده از پله به جای آسانسور، پیاده روی کوتاه مدت قبل و بعد از کار و تغییر وضعیت بدن هر دو ساعت یک بار را در خود تقویت کنند.
• ایستادن به مدت طولانی و به طور مداوم: این حالت عمدتاً مربوط به حرفه‌هایی است که شانس زیادی برای نشستن ندارند. مانند کارگران، پیشخدمت‌ها، آرایشگران و فروشندگان و غیره. ایستادن طولانی نیز دارای اثرات منفی بر عضلات و اسکلت فرد و همچنین بر روی عروق و گردش خون است. توصیه می‌شود در حین کار حالت پاها عوض شده و با ایستادن بر روی انگشتان پا یا تغییر وزن و سنگینی خود بر روی هر پا هر دو الی سه دقیقه مانع آسیب‌های احتمالی شوند.
• فعالیت‌های شدید فیزیکی و سنگین: کارکنان انبارها و بنادر هر دو متعلق به این گروه هستند. فعالیت فیزیکی ناگهانی و شدید می‌تواند فشار روی عروق خونی رکتوم را افزایش دهد. بنابراین توصیه می‌شود به درستی تمام حرکات بدنی را انجام دهند. همچنین پیشنهاد می‌‌شود که با ورزش مناسب کف لگن و عضلات اطراف اندام‌های لگنی (مثانه، واژن و رحم …) را تقویت کنند.

بواسیر در چه افرادی شایع تر است؟

به طور کلی بیماری بواسیر یا هموروئید در نیمی از افراد بالای ۵۰سال در جامعه شایع میباشد که فقط برخی از آنها دارای علائم میشوند، البته به این مفهوم نیست که جوان ترها در خطر ابتلا به این بیماری نباشند. دربین مردم جامعه افراد چاق، خانمهای باردار و حتی ورزشکاران و افرادی که نسبت به بلند کردن اجسام سنگین اقدام میکنند بیشتر از سایر مردم در خطر ابتلا به بواسیر یا هموروئید هستند.

پیشگیری از بیماری بواسیر

یکی از مهمترین علت های بروز هموروئید ابتلا به یبوست است، که با مشکلات دستگاه گوارش و تغییرات عادات اجابت مزاج در ارتباط است. یبوست طولانی مدت و خروج مدفوع سفت آسیب زیادی را به رکتوم وارد می کند. این مشکل با انجام چند روش زیر قابل پیشگیری است :

رعایت رژیم غذایی: فیبر یکی از مواد مغذی و مورد نیاز برای بدن است. بدن انسان قابلیت هضم و جذب فیبر را ندارد. در نتیجه فیبر در روده ها تجمع کرده و موجب افزایش حجم مدفوع می شود که این امر در درمان یبوست تاثیرگذار است. از خوراکی های دارای فیبر می توانیم به انواع میوه ها، سبزیجات و حبوبات اشاره کنیم. مصرف کافی آب و مایعات با نرم نمودن مدفوع و بهبود حرکات روده در درمان یبوست تاثیرگذار است.

مصرف ملین ها:زیاده روی در مصرف ملین می تواند عاملی برای تشدید بیماری باشد. دسته ای از ملین ها هستند که به جای تشویق بدن به هماهنگ کار کردن، با شبیه‌ سازی فعالیت‌های فیزیولوژیکی موجب تحریک انقباض روده شده تا محتویات آن را حرکت دهد.این عمل می تواند فشار وارده بر هموروئید را افزایش داده و موجب تشدید اوضاع شود.

انجام به موقع اجابت مزاج: تاخیر در اجابت مزاج می تواند عاملی برای تشدید اوضاع باشد. زیرا زمانی که مدفوع به مدت طولانی در رکتوم باقی می ماند، آب خود را از دست داده و سفت می شود. همین امر موجب پدید آمدن یبوست شده که عروق مقعد را تحریک کرده و باعث بواسیر می شود. پس لازم است هیچ گاه در نیاز به اجابت مزاج تاخیر ایجاد نکنید.

همچنین زور زدن در هنگام دفع میتواند عاملی برای بواسیر شود. زور زدن در توالت فشار بسیار زیادی را به عروق این ناحیه تحمیل نموده و موجب تورم آنها می شود. پس لازم است به شدت از این عمل پرهیز نمایید.

ورزش و تحرک کافی: ورزش و فعالیت جسمی از راه مناسب می تواند در پیشگیری از بواسیر تاثیرگذار باشد. زیرا انجام ورزش می تواند حرکات روده را بهبود بخشد و به علاوه فعالیت و ورزش مانعی برای نشستن های طولانی مدت و فشار وارده بر لگن است. بهترین ورزش های مناسب برای افرادی با سابقه هموروئید، یوگا و شنا است. تصحیح عادات روزانه و سبک زندگی از دیگر راه های پیشگیری از بواسیر است که به راحتی می توان با رعایت آن تا حدودی بواسیر را کنترل نمود.

رعایت برخی از نکات کلیدی در زندگی می تواند به شدت بر پیشگیری و درمان هموروئید موثر باشد. برخی از این نکات عبارتند از :

• هرگز از دستمال توالت های زبر و خشن استفاده نکنید
• از نشستن ها و ایستادن طولانی مدت بپرهیزید.
• اجسام سنگین را جابه جا و یا بلند نکنید.
• مصرف دستمال مرطوب های معطر را فراموش کنید.
• از استعمال دخانیات بپرهیزید.

هموروئید یا بواسیر در کودکان

هموروئید یک وضعیت پزشکی کاملاً رایج است که بر مردان و زنان تأثیر می‌گذارد و تخمین زده می‌شود که نیمی از جمعیت جهان در سن ۵۰ سالگی به آن مبتلا می‌شوند. از آن‌جایی که هموروئید به عنوان یک بیماری پیری شناخته می‌شود و در افراد مسن شایع‌تر است، اکثر افراد از احتمال ابتلا هموروئید در کودکان آگاهی ندارند.

علائم هموروئید در کودکان

بعضی از کودکان، تورم عروق خونی را در داخل و اطراف مقعد و رکتوم تجربه می‌کنند. هموروئید اغلب باعث خونریزی حین اجابت مزاج و همچنین خارش، حساسیت و درد در اطراف دریچه مقعد می‌شود. یک کودک مبتلا به هموروئید ممکن است پس از اجابت مزاج در کاغذ توالت خون ‌ببیند. بنابراین اگر فرزندتان از خارش و سوزش در ناحیه مقعد شکایت کند، نباید هموروئید را به عنوان یک علت احتمالی نادیده بگیرید.

علت بروز

عوامل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد هموروئید در کودکان شود. نشستن کودک روی سطوح سخت یکی از این عوامل است. اما هموروئید در کودکان معمولاً به سبب یبوست ایجاد می‌شود. رژیم غذایی نامناسب وعدم تحرک می‌تواند مدفوع کودک را خشک و سفت کند، بنابراین عبور و دفع آن مشکل شده و عمل اجابت مزاج دشوار می‌شود. همانند بزرگسالان، این مشکل در کودکان باعث ایجاد آسیب در عروق رکتوم و ناحیه مقعد خواهد شد.

اگر چه عود هموروئید در کودکان شایع نیست، اما می‌تواند رخ دهد، بنابراین توجه به نشانه‌های بیماری و مراقبت از کودک مهم است. برای احتیاط، هر نشانه‌ای از یبوست باید جدی گرفته شود و بلافاصله به آن پاسخ داده شود تا منجر به ایجاد دوباره هموروئید در کودک نشود.
منبع:Hemorrhoid

درمان بواسیر با کمترین عوارض تنها با لیزر امکان پذیر بوده و می تواند آن را در یک جلسه و به طور کامل از بین ببرد.

درمان بواسیر یا هموروئید در کودکان

درمان هموروئید در کودکان می‌تواند یک چالش باشد، زیرا اکثر داروهای ضد هموروئید و درمان‌های موجود امروزه برای بزرگسالان تهیه شده است. بنابراین طیف گسترده‌ای از داروهای درمانی هموروئید برای بزرگسالان در داروخانه‌ها موجود است.
به طور کلی درمان‌های طبیعی امن‌ترین راه برای درمان هموروئید در کودکان است. مؤثرترین روش درمان تغییر رژیم غذایی کودک و اصلاح عادات رفتاری و سبک زندگی است و از آن‌جا که یبوست بزرگترین علت هموروئید در کودکان است، احتمالاً کنترل یبوست مهمترین راه برای جلوگیری از هموروئید در کودک است.

• حمام روزانه‌ی کودک با آب گرم و سپس خشک نمودن محل، شستشو محل مقعد با صابون می‌تواند هموروئید را تحریک کند؛
• حمام آب گرم نشسته در لگن به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دو تا سه بار و سپس خشک نمودن محل
• آموزش روش صحیح خشک نمودن یا تمیز کردن مقعد بعد از اجابت مزاج به کودک و استفاده از دستمال مرطوب و نرم
• استفاده از کمپرس یخ برای تسکین درد مقعد کودک
• اضافه کردن فیبر و مایعات حدود هشت لیوان روزانه به رژیم غذایی کودک
• مصرف دوز مناسب استامینوفن برای کنترل درد مقعد کودک
• مصرف داروهای ضد هموروئید بدون نسخه مخصوص کودک با نظر پزشک

سوالات متداول درباره بواسیر