شاید تا به حال به ترکیبات مدفوع خود توجه نکرده باشید، خوب است بدانید، مدفوع به جز آب از مواد مانندی فیبر، باکتریها، مخاط، پروتئین، نمک، پوشش های مختلف سلول و چربی ها تشکیل شده است. در صورتی میزان چربی به شدت در مدفوع افزایش پیدا کند، به عنوان استئاتریا، مدفوع چرب یا steatorrhea شناخته می شود.
مدفوع چرب می تواند نشانه ای از سوء جذب باشد. این بدان معناست که بدن شما به طور صحیح مواد مغذی را جذب نمی کند و یا صفرا آنزیم های مورد نیاز برای هضم موثر غذا را تولید نمی کند. افرادی که دچار این مشکل شده اند باید توسط پزشک معاینه شوند تا بتوانند علت اصلی آن را تحت درمان قرار دهند.
علائم مدفوع چرب
در صورت ابتلا به مدفوع چرب، مدفوع حجیم تر، کم رنگ و ناخوشایند خواهد بود.از همه مهمتر این نوع مدفوع به علت چربی بیش از اندازه تمایل به شناور شدن دارد و ممکن است قطرات چربی در آب درون کاسه توالت دیده شود. مدفوع چرب تنها یکی از چندین علائم شایع سوء جذب است. دیگر علائم عبارتند از:
- کاهش وزن
- گرفتگی شکم
- گاز روده
- سوء هاضمه
- اسهال
علت مدفوع چرب
چربی زیاد در مدفوع نشان می دهد که دستگاه گوارش به اندازه کافی مواد غذایی را تجزیه نمی کند. در نتیجه بدن ممکن است قسمت های مفید غذایی مانند چربی رژیم غذایی را جذب نکند. یکی از شایع ترین علل سوء جذب، فیبروز کیستیک است. این بیماری ارثی بر روی غدد عرق و مخاط و همچنین ارگانهای مختلف بدن تأثیر می گذارد.
یکی دیگر از دلایل سوء جذب که می تواند منجر به استئاتریا شود، پانکراتیت مزمن است. پانکراتیت التهاب لوزالمعده، ارگانی در نزدیکی معده است. لوزالمعده آنزیم هایی را ترشح می کند تا به هضم چربی، پروتئین و کربوهیدرات ها در روده کوچک کمک کند. سایر علل سوء جذب شامل موارد زیر است:
- عدم تحمل لاکتوز، این بیماری به عدم توانایی هضم قند در فرآورده های شیر گفته می شود که علت آن عدم تولید آنزیم لاکتاز است.
- بیماری سلیاک، این بیماری در اثر حساسیت به گلوتن، پروتئین موجود در گندم و برخی غلات دیگر بروز می کند.
- آترزی صفراوی، انسداد مجاری صفراوی که صفرا را از کبد به کیسه صفرا منتقل می کند. (صفرا مایعاتی است که به هضم غذا کمک می کند و برخی از مواد زاید را از بین می برد.)
- بیماری ویپل، عفونت باکتریایی دستگاه گوارش است که بر نحوه تجزیه چربی ها و کربوهیدرات ها تأثیر می گذارد.
- بیماری کرون، یکی از چندین بیماری تحت عنوان بیماری التهابی روده (IBD) است.
تشخیص مدفوع چرب
اگر متوجه شناور شدن مدفوع شدید و یا مدفوع علائمی مانند چربی، تغییر رنگ و بوی غیر طبیعی دارد، باید با پزشک خود مشورت کنید. به خصوص اگر سایر علائم سوء جذب مانند کاهش وزن یا گرفتگی عضلات را نیز تجربه میکنید.
علاوه بر مرور تاریخچه پزشکی و علائم بیمار، پزشک احتمالاً دو آزمایش معمول را برای شناسایی علائم مدفوع چرب توصیه می کند. یکی تست کیفی چربی مدفوع و دیگری تست کمی چربی مدفوع است.
آزمون کیفی
آزمایش کیفی تعداد گلبول های چربی را در یک نمونه مدفوع اندازه گیری می کند. این اندازه گیری توسط میکروسکوپ انجام شده و کمتر از ۵۰ گلبول چربی سطح طبیعی و کمتر از ۱۰۰ گلبول چربی مدفوع چرب در نظر گرفته می شود.
آزمون کمی
برای یک آزمایش کمی، بیمار باید نمونه مدفوع خود را در طی یک دوره دو تا چهار روز جمع آوری کند. سپس تمام نمونه ها برای تعیین مقدار چربی موجود در مدفوع هر روز مورد مطالعه قرار می گیرند. نتایج طبیعی این تست به این شرح است:
- بزرگسالان، نتایج تست طبیعی برای بزرگسالان ۲ تا ۷ گرم در هر ۲۴ ساعت، با چربی کمتر از ۲۰ درصد از نمونه مدفوع جامد است.
- شیرخوار، این مقدار باید برای شیرخواران در هر ۲۴ ساعت از ۱ گرم کمتر باشد.
- برای نوزادان که با شیرخشک تغذیه می شوند، چربی باید ۳۰ تا ۵۰ درصد از نمونه مدفوع را تشکیل دهد.
تست D-Xylose
آزمایش دیگری که هنگام سوء جذب انجام می شود ، آزمایش جذب D-Xylose است. D-Xylose نوعی قند است. این آزمایش میزان این قند را در خون یا ادرار شما اندازه گیری می کند.
تست های دیگر
پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را برای تشخیص انجام دهد. به عنوان مثال، اگر بعد از خوردن گندم یا فرآورده های شیر علائمی دارید، پزشک ممکن است آزمایشات خاصی را برای بررسی بیماری سلیاک یا عدم تحمل لاکتوز انجام دهد.
درمان مدفوع چرب
درمان مدفوع چرب بستگی به علت اصلی بیماری دارد. از آنجا که سوء جذب می تواند دلایل زیادی داشته باشد، تشخیص صحیح در این مورد بسیار مهم است.
اگر علت بروز بیماری وابسته به رژیم غذایی است، (مانند بیماری های بیماری سلیاک یا عدم تحمل لاکتوز) اجتناب از غذاهایی است که علائم شما را تحریک می کند، می تواند درمان موثری باشد. به طور مثال اگر علت مدفوع چرب بیماری مانند عدم تحمل لاکتوز است، لازم است از مصرف فرآورده های شیر پرهیز کنید و یا آنها را در دوزهای بسیار کمی مصرف کنید. این امر بستگی به شدت عدم تحمل لاکتوز دارد. همچنین برای جلوگیری از بروز علائم بیماری سلیاک، پرهیز از مصرف گندم و سایر غذاهایی که حاوی گلوتن هستند، مؤثرترین درمان خواهد بود.
در مواردی مانند فیبروز کیستیک یا پانکراتیت مزمن، داروها و تغییر شیوه زندگی ضروری خواهد بود.
