تشخیص علائم یبوست در کودکان و روش های درمانی برای رفع یبوست

• نقائص مقعد هنگام تولد
• فیبروز کیستیک
• اختلالات الکترولیت و سوخت و ساز بدن مانند سطح غیر طبیعی و بالای کلسیم (هیپرکلسمی) یا سطح پایین پتاسیم
• مشکلات نخاعی
• اختلالات هورمونی، مثل غدد تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
• اختلالات روده، مانند آلرژی به شیر گاو و یا بیماری سلیاک
• مصرف سمومی مانند بوتولیسم یا سرب

کودکان مبتلا به اختلالات شکمی جدی (مانند آپاندیس و انسداد در روده) اغلب مدفوع ندارد. با این حال، این کودکان به طور معمول علایم برجستهتر مانند درد شکمی، تورم یا استفراغ را نشان می‌دهند. این نشانه‌ها معمولاً قبل از کاهش مدفوع والدین را هشیار می‌کند

پزشک به منظور درمان صحیح یبوست کودک ابتدا باید علت اصلی آن و نوع مربوط به رژیم غذایی و رفتاری غلط یا نوع آلی را تشخیص دهند. با توجه به علایم کودک می‌توان به علت آن پی برد، برخی نشانه‌های یبوست آلی شامل:

• طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از تولد نوزاد هیچ مدفوعی دفع نکند
• از دست دادن توان عضلانی در نوزادان به صورتی که توانایی مکیدن شیر هم کاهش می‌یابد
• در کودکان بزرگتر به صورت بی‌اختیاری مدفوع، درد پشت، ضعف پا یا مشکلاتی در راه رفتن بروز می‌کند
• کودک وزن کم کند و یا سرعت رشد کند و ضعیفی داشته باشد
• اشتها و میل به غذای کودک کاهش یابد
• در مدفوع کودک خون رویت شود
• تب
• استفراغ
• تورم شکم
• درد شکم

با بروز هر یک از علائم هشدار دهنده‌ی بیماری یبوست والدین باید هشیارانه عمل کرده و فرزند خود را فوری نزد پزشک ببرند تا اقدامات لازم صورت گیرد.

درمان یبوست در کودکان بستگی به علت به وجود آورنده آن دارد. در یبوست‌های عملکردی اقدامات درمانی شامل:

• تغییر در رژیم غذایی
  تغییرات رژیم غذایی در کودکان شامل دادن ۳۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر آب آلو، گلابی یا سیب روزانه است. در نوزادان کمتر از ۲ ماه، ۱ قاشق چای خوری (۵ میلی لیتر) از شربت ذرت را می توان به برنامه‌ی غذایی کودک در صبح و شب اضافه کرد. نوزادان و کودکان بزرگ‌تر باید به مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات و حبوبات حاوی فیبر بالا تشویق شوند و مصرف غذاهای یبوست‌آور مانند شیر و پنیر کم شود. دادن غذاهای حاوی فیبر فراوان در کنار مایعات باعث می‌شود مدفوع حجیم، نرم و دفع آن برای کودک آسان شود. ورزش و فعالیت بدنی نیز به اجابت مزاج کودک کمک می‌کند.
  در کودکانی که به تازگی از شیر گرفته می‌شوند و مستعد یبوست هستند، توصیه می‌شود حتماً مواد غذایی حاوی فیبر بالا مانند میوه، سبزیجات، غلات و نان سبوس‌دار داده شود. تغییر رژیم غذایی کودک به یک رژیم پر فیبر ظاهراً آسان است اما عملی کردن آن اغلب مشکل خواهد بود. برای مثال بهتر است برنامه غذایی کودک با این وعده‌های غذایی چیده شود که عبارت است از:
  یک وعده غذایی سیب زمینی با لوبیای پخته یا سوپ سبزیجات با نان؛
  کلوچه زردآلو خشک یا کشمش به عنوان تنقلات؛
  فرنی یا دیگر غلات با فیبر بالا به عنوان صبحانه؛
  مصرف میوه در هر میان وعده؛
  اضافه کردن پودر سبوس به ماست مصرفی کودک
• اصلاح رفتار
  رفتارهای غلط کودکان نیاز به آموزش و اصلاح دارد. کودکان باید به رفتن به توالت بعد از مصرف وعده‌های غذایی به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه تشویق شوند. نشستن در توالت بعد از صرف غذا به انجام عمل دفع کمک خواهد کرد، زیرا غذا خوردن خود حرکت گوارشی را تحریک می‌کند.کودکان اغلب به حرکات روده‌ای و احساس دفع بی‌توجهی می‌کنند و آن را نادیده می‌گیرند. این روش به منظم شدن حرکت روده‌ای کمک می‌کند
• نرم کننده های مدفوع و مسهل
  اگر یبوست کودک به اصلاح رفتاری و تغییر در رژیم غذایی پاسخ ندهد، ممکن است پزشک داروهای خاصی که در نرم کردن مدفوع مؤثر هستند و داروهای افزایش‌دهنده حرکت خود به خودی روده و دستگاه گوارش را توصیه کند. این داروها شامل پلی اتیلن گلیکول، لاکتولوز، روغن‌های معدنی، شیر منیزی (هیدروکسید منیزیم)، سنا و بیزاکودیل است. بسیاری از این داروها اکنون در دسترس و بدون نسخه قابل تهیه هستند. با این حال، دوز این داروها باید بر حسب وزن، سن و شرایط کودک و همچنین شدت یبوست تجویز شود. بنابراین، پدر و مادرها باید از مصرف خودسرانه‌ی دارو برای کودک خود بپرهیزند و حتماً با نظر پزشک و میزان و مقدار توصیه شده استفاده کنند. هدف از درمان دارویی نرم شدن مدفوع و اجابت مزاج آسان است.
  در موارد شدیدتر یبوست گزینه‌های دیگر شامل تنقیه ملایم در بیمارستان و عواملی مانند روغن معدنی با مقادیر زیادی از مایعات خوراکی را تجویز می‌کنند، اگر این درمان‌ها نیز بی‌اثر بود، ممکن است نیاز به بستری کودک باشد.
  در نوزادان معمولاً نمی‌توان هر درمانی را استفاده کرد و اغلب نیاز به درمان خاصی نیست و به طور معمول، یک شیاف گلیسیرین کافی است. در نوزادان شیر مادر خوار باید شیردهی ادامه داده شود و در نوزادان شیر خشکی بهتر است با نظر پزشک نوع شیر خشک تغییر کند. بعد از چهار ماهگی با نظر پزشک می‌توان مقدار کمی آب جوشیده و ولرم نیز به نوزاد داد.
  برای حفظ دفع مدفوع منظم، برخی از کودکان نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی (مانند پسیلیوم) است که بدون نسخه هم قابل تهیه هست ولی باید دقت کرد که حتماً باید میزان کافی آب در روز بنوشند تا دارو مؤثر واقع شود. ماساژ شکم کودک به آرامی نیز به عنوان یک اقدام کمکی می‌تواند در فعالیت و حرکات روده‌ای مفید باشد.
  هنگامی که یبوست کودک نتیجه‌ی مصرف داروها و یا سم است، باید علاوه بر درمان آن، علت اصلی را نیز اصلاح و برطرف نمود. در یبوست‌های آلی که معمولاً یک بیماری زمینه‌ای یا اختلال مادرزادی کودک را مستعد ابتلا به یبوست کرده است، باید علاوه بر رفع یبوست فعلی، اقدامات درمانی لازم برای رفع علت اصلی نیز صورت گیرد.