به صورت کلی فیستول در نتیجه‌ی یک اتصال غیر نرمال میان دو ارگان یا دو سطح و بافت بدن به وجود می‌آید. در فیستول مقعد این اتصال بین دیواره‌ی مخاطی درون کانال مقعد و پوست نزدیک مقعد ایجاد می‌شود که به شکل یک تونل کوچک باریک غیر طبیعی در پایان راست روده ظاهر خواهد شد که به سطح خارجی پوست باز می‌شود.
برای درک بهتر فیستول مقعدی آشنایی با حالت طبیعی کانال مقعد لازم است. کانال مقعد در پایانی‌ترین مسیر دستگاه گوارش در حد فاصل دو دریچه‌ی حلقه مانند عضلانی به نام دریچه‌ی داخلی و خارجی مقعد قرار گرفته است. دریچه‌ی داخلی از جنس عضلات صاف و غیر ارادی و دریچه‌ی خارجی از عضلات اسکلتی و تحت کنترل ارادی تشکیل شده است. این دو عضله با هم می‌توانند کانال مقعد را حمایت کنند. ما بین این دو دریچه، غددی قرار گرفته است که غددی مقعدی نام دارند و ترشحات خود را به درون کانال مقعد تخلیه می‌کنند. در صورتی که خروجی یکی از این غدد مسدود شود منجر به عفونت و چرک خواهد شد.
در نهایت فیستول مقعدی در نتیجه این عفونت در نزدیکی مقعد و تجمع چرک در بافت نزدیک آن ایجاد می‌شود. چرک می‌تواند یک کانال کوچک در پشت سر خود بر جای بگذارد و به سطح پوست گسترش یابد. فیستول مقعد در افرادی با سابقه‌ی آبسه مقعدی که به درستی بهبود نیافته است، رخ می‌دهد. چرک و حتی ترشحات مدفوعی نیز می‌توانند از این کانال کوچک خارج و در سطح پوست رویت شوند. عفونت ناشی از آبسه می‌تواند در کل بدن نیز پخش شود.
انواع فیستول مقعد چیست؟
فیستول مقعد بر اساس سادگی یا پیچیده بودن و محل قرارگیری و نزدیکی آن به محل دریچه‌های کانال مقعد به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. پنج دسته‌ی آن شامل:
فیستول اکسترا اسفنکتریک (Extrasphincteric ): از راست روده (قسمتی از روده‌ی بزرگ) آغاز و به سمت پایین کشیده شده و از طریق عضله‌ی لواتور آنی کف لگن به پوست اطراف مقعد باز می‌شود. توجه داشته باشید که این نوع فیستول از خطوط دندانه دار (که غدد مقعد در آن قرار دارد) به وجود می‌آید که می‌تواند از بیماری کرون یا یک فرآیند التهابی مانند آپاندیس و یا آبسه ناشی شود.
فیستول سوپر اسفنکتریک ( Suprasphincteric ): از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی آغاز شده و به سمت بالا گسترش می‌یابد و از عضلات پوبورکتالیس عبور کرده و در حدود یک اینچی خروجی مقعد به پوست باز می‌شود. این فیستول ۲۰ درصد شیوع دارد.
فیستول ترانس اسفنکتریک ( Transphincteric ): بین عضلات دریچه‌ی داخلی و خارجی و یا پشت مقعد شروع، از عضله‌ی اسفنکتر خارجی عبور کرده و در فاصله‌‌ی یک اینچی و یا دورتر از پوست اطراف مقعد خارج می‌شود. این فیستول با شیوع ۲۰ الی ۲۵ درصد به دلیل شکل ظاهری آن که ممکن است شبیه ‘U’ باشد، گاهی اوقات فیستول نعل اسبی نامیده می‌شود.
فیستول اینتر اسفنکتریک ( Intersphincteric ): از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی آغاز شده و با عبور از عضله اسفنکتر داخلی از قسمت بسیار نزدیک به مقعد خارج می‌شود. شایع‌ترین نوع فیستول مقعدی با شیوع ۵۵ تا ۷۰ درصد است.
فیستول زیرمخاطی: این فیستول به صورت سطحی از زیر مخاط عبور می‌کند.
این کانال می‌تواند باعث بروز علائم ناخوشایند مانند ناراحتی و سوزش پوست، درد، التهاب و همچنین در برخی از بیماران علایم دیگری چون خونریزی و ترشح در هنگام عبور مدفوع شود. بسته به علت این بیماری و عوامل دیگر ممکن است فیستول با علائم متفاوتی خود را نشان دهد. به دلیل شدت آسیب معمولاً راهی جز جراحی برای درمان فیستول و ترمیم آن پس از مقابله با عفونت ناحیه وجود ندارد.
علل ایجاد فیستول مقعد
معمولاً فیستول مقعد به دنبال یک آبسه مقعدی به وجود می‌آید که بسیار دردناک است. آبسه به دلیل انسداد یکی از غدد درون راست روده ایجاد می‌شود سپس چرک ناشی از آن در بافت‌ها به پدید آمدن یک فیستول مقعدی کمک می‌کند. تخمین زده شده که بین هر چهار فردی که دچار آبسه مقعدی می‌شوند دو مورد به فیستول ختم خواهد شد. درمان آبسه معمولاً ساده است که با یک برش پوستی روی آبسه و تخلیه چرک آن انجام می‌شود. تخلیه آبسه می‌تواند در مطب پزشک یا کلینیک تحت بی‌حسی موضعی انجام شود. اغلب موارد در صورتی که آبسه خود‌به‌خود تخلیه شود و به صورت کامل بهبود نیابد، فیستول اتفاق می‌افتد. پس دلایل این بیماری به ترتیب عبارت است از:
-
- آبسه مقعدی: فیستول ناشی از آبسه معمولاً دارای علائم کلی عفونت در بدن فرد است که در اغلب موارد تکرار می‌شود، این علائم شامل تب، خستگی، احساس ناخوشی و تورم اطراف دهانه‌ی مقعد است.
از طرفی نادرترین دلایل ایجاد فیستول مقعد که ممکن است ناشی از یک بیماری مزمن در فرد باشد، عبارتند از:
- بیماری کرون: یک بیماری طولانی‌مدت که در آن دستگاه و لوله‌های گوارشی ملتهب می‌شوند. در صورتی که علت فیستول این بیماری باشد خود را با نشانه‌های متفاوتی نشان خواهد داد که در تشخیص کمک‌کننده خواهد بود. بیماری کرون در ۲۵ درصد موارد فیستول مقعدی نقش دارد که دارای علایمی از جمله درد شکم، اسهال، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، تهوع و استفراغ است؛
- دیورتیکولیت: عفونت کیسه‌های کوچک است که در روده بزرگ قرار گرفته است؛
- هیدر آدنیت چرکی: یک بیماری پوستی مزمن است که در آن غدد عرق دچار عفونت شده و باعث ایجاد آبسه و زخم می‌شود، در صورتی‌که این بیماری غدد درون مقعد را درگیر کند به صورت سطحی یا عمقی باعث عفونت و بروز فیستول می‌شود؛
- عوارض جراحی در نزدیکی مقعد: فیستول مقعد می تواند بعد از عمل جراحی تخلیه‌ی آبسه مقعد رخ دهد، آسیب بافتی ناشی از جراحی‌های مقعدی یا زایمان سخت نیز می‌تواند باعث تغییر شکل سلولی و ایجاد فیستول مقعدی شود.؛
- ابتلا به سل: سل یک عفونت باکتریایی است که اغلب ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند در هر نقطه از بدن رخ از جمله راست روده رخ دهد و باعث آبسه مقعد و فیستول آن شود؛
- بیماری‌های جنسی نظیر کلامیدیا یا سیفلیس: برخی از عفونت‌های منتقله از راه جنسی نیز احتمال ایجاد فیستول مقعد را افزایش می‌دهد؛
- HIV : با کاهش سطح ایمنی بدن فرد را در معرض ابتلا به عفونت قرار می‌دهد و بدین ترتیب شرایط را برای ایجاد فیستول مقعد مساعد می‌کند؛
- سرطان: در سرطان رکتوم احتمال تغییر شکل سلولی و ایجاد تومور در قسمت انتهایی روده بزرگ، یعنی جایی که مدفوع قبل از دفع ذخیره می‌شود وجود دارد که زمینه‌ساز فیستول مقعدی شود؛
- زخم ناشی از ضربه: ضربه و تروما می‌تواند با ایجاد تغییر شکل سلولی و ایجاد زخم و آسیب بافتی شرایط را برای ایجاد فیستول مقعد مهیا کند؛
سلام‌اقای‌دکتر‌پارسالل‌عمل‌فیستول‌داشتم‌‌همان‌روزعمل‌حس‌میکردم‌یک‌مسیردیگرتخلیه‌‌عفونت‌دارم.حالا‌دوباره‌عودکرده‌امامسیرخروجی‌ندار‌دوعفونت‌به‌داخل‌رودم‌خالی‌میشه‌بدجوری‌دردشکم‌ومقعددارم‌‌به‌پزشکم‌مراجعه‌کردم‌وگفتن‌باییدمنتظرمسیرخارجی‌باشید.ازسرطان‌روده‌میترسم‌چکارکنم‌ازدردوعفونت‌دارم‌میمیرم..
با سلام
برای بررسی وضعیت بیماری خود حضوری مراجعه کنید تا درباره درمان شما تصمیم گیری شده دقیق راهنمایی شوید.
سلام آقای دکتر.قسمت معقد من خیلی خیلی داغ میشه و حرارتش نسبت به بقیه بدن بالاتر میره.همورویید خفیف هم دارم.بخاطر همورویید هست یا دلیل دیگه ای میتونه داشته باشه؟ممنونم
با سلام
به سبب بیماری هموروئید دچار علایم این چنینی شده و توصیه می شود هرچه زودتر برای دریافت درمان خود اقدام کنید با مراجعه به موقع شانس بهره بردم نتیجه مطلوب گرفتن از درمانهای ساده را خواهید داشت در غیر این صورت بیماری پیشرفت کرده با بروز عوارض دیگر ممکن نیاز به اقدامات درمانی غیر دارویی و جراحی پیدا کنید.
سلام وقت بخیر الان یک مدتی است ازبدن خود به خود عفونت خارج میشه وبدنم کامل خیس میشه و بعد میخاره آنقدر میخاره که خون از بدنم خارج میشه ومیسوزد
با سلام لازم است حتماً برای بررسی از نظر ابتلا به بیماری مقعدی فیستول حضوری مراجعه کرده و هرچه زودتر آن را پیگیری کنید زیرا در صورت ابتلا به این بیماری باید هرچه زودتر تحت درمان مناسب آن یعنی جراحی قرار بگیرید این بیماری سخت درمان بوده نیاز به بارها جراحی خواهد داشت از طرفی آسیب بافتی ناحیه ناشی از آن می‌تواند باعث بروز مشکلات دیگری چون انواع بیماری‌های وخیم مقعدی مانند سرطان باشد در صورت تایید وجود این بیماری در شما نگران جراحی خود نباشید با وجود روشهای نوین لیزری میتوانید جراحی را سرپایی انجام داده یعنی تحت بی… Read more »
سلام،اوقات بکام
اقای دکتر درمان این بیماری فستولی مقعد چیست؟
و طول درمان چقدر طول میکشه؟
با سلام روش درمانی بیماری فیستول مقعدی به صورت جراحی بوده و هیچ یک از درمانهای داروی خانگی سنتی به بهبود کمک نخواهد کرد با کمک روش های جراحی نوین لیزری می توان این جراحی را بدون دردسر و سرپایی تحت بی حسی موضعی انجام داد به صورتی که بیمار کمتر اذیت شده در همان روز مراجعه مرخص شود به خانه بازگشته زندگی عادی خود را آغاز کنند نیازی به مراقبت‌های خاص و سخت نداشته باشد البته ممکن است برای درمان قطعی نیاز به چند بار جراحی داشته باشد اما در طول دوره کوتاه تری نسبت به روش های سنتی… Read more »
سلام آقای دکتر.من ۹ماه پیش مشکل فیشر داشتم که با دارو و رژیم غذایی رفع شد ولی الان قسمت مقعدم در طول روز خیلی داغ میشه و میسوزه.در اثر چی میتونه باشه؟ممنون
با سلام
به احتمال فراوان دچار بازگشت بیماری و یا عود آن شده باشید و لازم است برای بررسی و تشخیص قطعی آن هرچه زودتر قبل از تشدید وخامت بیماری حضوری مراجعه کنید.
باسلام مدتی است دورمقعدم زاعده ی به اندازه نخودایجادشده که پراز مایع میباشد ان چیست
با سلام
ممکن است زایده مقعدی ایجاد شده مربوط به بیماری آبسه و یا هموروئید باشد لازم است برای تشخیص قطعی و دریافت درمان مناسب آن هرچه زودتر قبل از بروز عوارض و علایم ناگوار دیگر تحت درمان مناسب قرار گرفته حضوری مراجعه کنید و به سلامت خود اهمیت دهید تا شانس بهره‌بردن از درمان های ساده و حداقل را داشته در مدت کوتاهی بهبود پیدا نمایید.
سلام دکتر،حدودیک ماه پیش دوطرف باسنم به دلیل ابسه جراحی شد.وتخلیه شدوالان بعدازفشارودوشیدن کم کم ترمیم شد.رفتم جراح میگه باید سه ماه بعدفیستول بخوره
این فیستول چیه وآیا خطرناک است واحتمال عوداست.خیلی نگرانم.
با سلام فیستول بیماری پردردسر و سخت درمان مقعدی است که به‌صورت کانال های غیر طبیعی و در مکان‌های غیر نرمال ایجاد شده باعث تخلیه ترشحات و محتویات روده در سطح پوست خواهد شد لازم است تا هر چه زودتر با بررسی‌های دقیق از نظر ابتلا به این بیماری نیز بررسی شده و در صورت اثبات وجود آن تحت درمان مناسب آن که فقط انجام جراحی خواهد بود قرار بگیرید و نگران انجام جراحی خود نباشید با کمک ابداع روشهای نوین لیزری امکان جراحی بدون درد و خونریزی سرپایی تحت بی حسی موضعی وجود دارد و در همان روز مراجعه… Read more »
سلام خسته نباشید من ده روز پیش عمل فیستول مقعد داشتم باید چه مراقبتهایی بکنم که دیگه دچار چنین مشکلی نشم
با سلام
متاسفانه بیماری فیستول مقعدی یک بیماری پر دردسر بوده که علاوه بر رعایت نکات مراقبتی بعد از عمل خودداری از دفع مدفوع پرفشار و یا ابتلا به یبوست و مراقبت در مصرف مواد غذایی به صورت کاملاً جویده شده و یا اشتباه در مصرف پوست تخم مرغی یا تیغ ماهی ممکن است بیماری عود کرده نیاز به جراحی مجدد داشته باشد.
سلام الان چند روزه انتهاه ستون فقراتم نزدیک به باسن عفونت کرده و هنگام نشستن شدید درد دارم لطفا راهنمایی کنید که چه باید کنم
با سلام بدون معاینه بالینی شما امکان تشخیص نوع بیماری به صورت قطعی وجود ندارد اما با توجه به محلی که به آن اشاره می‌کنید احتمال می‌رود که دچار بیماری کیست مویی شده باشید که تنها راه درمان قطعی آن انجام جراحی خواهد بود هیچ یکی از درمانهای خانگی سنتی گیاهی به بهبود قطعی آن کمک نکرده فقط برای مدتی علایم بیماری را کم خواهد کرد بنابراین توصیه می‌شود قبل از تشدید بیماری و عمیق شدن آن برای دریافت درمان اقدام کنیم نگران نباشید با کمک ابداع روشهای نوین لیزری امکان جراحی بدون درد و خونریزی سرپایی تحت بی حسی… Read more »
سلام اقای دکتر من 9ماه عمل فیستول کردم دوباره برگشته چه کارکنم راهنمائی م کنید ممنون
با سلام
متاسفانه بیماری فیستول مقعدی یک بیماری پردردسر بوده که علاوه بر رعایت تمام نکات مراقبتی بعد از عمل همچنین و احتمال عود و بازگشت آن وجود دارد لازم است تا هرچه زودتر روند درمانی خود را پیگیری کرده و برای انجام جراحی مجدد آماده شوید البته نگران نباشید با کمک روشهای نوین لیزری میتوانید جراحی بدون درد و خونریزی تحت بی‌حسی موضعی داشته باشید و در همان روز مراجعه مرخص شده به خانه بازگردید و زندگی عادی خود را آغاز کنید و در مورد کوتاهی بهبود یابید.