علائم سرطان مقعد، درمان، تشخیص و پیشگیری

سرطان مقعد عارضه ای ناشی از اختلالات و رشد غیر عادی سلول های مقعد می باشد. ما در این مطلب به طور کامل سرطان مقعد را معرفی کرده و با انواع آن، علائم سرطان مقعد، علتها و نحوه درمان آن آشنا خوهیم شد.

سرطان مقعد چیست؟

سرطان مقعد از بیماری های مقعدی و یک نوع نادر از سرطان‌هاست که در کانال مقعد و معمولاً در سنین بالای پنجاه سال رخ می‌دهد. در این بیماری سلول‌های غیر طبیعی (سرطانی) در بافت مقعد ایجاد می‌شوند. مقعد انتهایی‌ترین قسمت روده‌ی بزرگ و در پایین راست روده قرار گرفته که در عمل دفع مدفوع نقش به سزایی دارد. بخشی از مقعد از لایه‌های بیرونی پوست بدن و بخشی از آن از روده تشکیل شده است. کانال مقعد در حد فاصل دو دریچه قرار دارد.

این دو عضله‌ی حلقوی به نام عضلات دریچه‌ای داخلی و خارجی به ترتیب به صورت غیر ارادی و ارادی فعالیت کرده و به مدفوع اجازه‌ی خروج می‌دهند. بنابراین تغییر شکل غیر طبیعی سلولی این نواحی مربوط به سرطان مقعد می‌شود. این سرطان می‌تواند همانند سایر بیماری‌ها از خود علایم و نشانه‌هایی بروز دهد تا فرد قبل از پیشرفت بیماری متوجه آن شود، هر چند این موضوع در تمام افراد مبتلا صدق نمی‌کند. ایجاد تومور در پوست اطراف و خارج از مقعد از دسته‌ی تومورهای پوستی محسوب می‌شود.

علائم سرطان مقعد

نشانه‌های سرطان مقعد میتواند شبیه به دیگر مشکلات مقعدی مانند بواسیر یا شقاق مقعد باشد. نشانه‌ها و علایم سرطان مقعد عبارتند از:

• خونریزی : خونریزی مقعدی شایع ترین علامت سرطان مقعد در مراحل ابتدایی پیشرفت آن است که تقریباً در نیمی از افراد مبتلا به سرطان مقعد به صورت خونریزی از رکتوم حین اجابت مزاج یا وجود خون در مدفوع بروز می‌کند.
• درد و فشار در ناحیه : فرد مبتلا به سرطان ممکن است دردی را در اطراف مقعد خود احساس کند
• توده در کانال: در ۳۰ درصد موارد مبتلا به سرطان مقعد وجود توده درک می‌شود
• خارش شدید: ممکن است خارش مقعدی شدیدی در ناحیه اطراف مقعد به وجود آید
• ترشح: خروج ترشحات مقعدی می‌تواند از دیگر علایم احتمالی این بیماری باشد
• تغییر اجابت مزاج: احتمال تغییر در عادت اجابت مزاج مانند اسهال، یبوست، تغییر شکل مدفوع (باریک شدن) و بی‌اختیاری روده‌ای وجود دارد
• درد شکم و دل‌ پیچه ناشی از گاز معده و نفخ
• تغییر اشتها
• کاهش وزن ناگهانی و بدون علت
• تورم غدد لنفاوی کشاله‌ی ران و اطراف ناحیه
• فاقد نشانه: بیست در صد افراد مبتلا به سرطان‌های مقعدی فاقد نشانه و علامت هستند.

در صورت مشاهده‌ی هر علامت و نشانه‌ی ناراحت‌کننده به خصوص در افرادی که عوامل خطر ابتلا به سرطان مقعد را دارند باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود.

علت

زمانی که یک جهش ژنتیکی رخ می دهد، سلول‌های سالم طبیعی به سلول‌های غیر طبیعی تبدیل خواهند شد. سلول‌ها به صورت نرمال در یک حد معین رشد کرده، تکثیر پیدا می‌کنند و در نهایت می‌میرند و از بین می‌روند. اما سلول‌های غیر طبیعی بی‌رویه و خارج از کنترل رشد و تکثیر می‌کنند، نمی‌میرند و در کنار هم یک توده (تومور) تشکیل می‌دهند. سلول‌های سرطانی می‌توانند به بافت‌های مجاور حمله کرده یا از یک تومور اولیه جدا شده و در نقاط دیگر بدن گسترش (متاستاز) یابند.

انواع سرطان مقعد

برای کسب اطلاعی درباره‌ی انواع سرطان مقعد لازم است ابتدا با انواع سلول‌های پوشاننده مقعد آشنا شوید. به ترتیب سلول‌های موجود در کانال مقعد از بالا به پایین بدین صورت است:

1. سلول‌های بالای کانال مقعد در راست روده و در بخشی از کانال نزدیک به رکتوم ستونی شکل و کوچک هستند.
2. بیشتر سلول‌های نزدیک به وسط کانال مقعد مکعبی شکل بوده و سلول‌های انتقالی نامیده می‌شوند.
3. سلول‌های نیمه‌ی پایینی کانال مقعد خط دندانه‌دار است که بسیاری از غدد مقعد در آن جا گرفته است.
4. زیر سلول‌های خط دندانه‌دار، سلول‌های فلس مانند (سنگفرشی) قرار دارد.
5. در آستانه مقعد، سلول‌های سنگفرشی قسمت پایینی کانال مقعد با سلول‌های پوست بیرون مقعد ادغام خواهند شد.

سرطان مقعد اغلب به دو گروه سرطان (سلول‌های بالاتر از آستانه مقعد) و سرطان حاشیه مقعد (سلول‌های زیر آستانه) تقسیم می‌شود که گاهی اوقات درمان متفاوت خواهند داشت. گاهی اوقات سرطان مقعد از یک منطقه گسترش و به دیگر مناطق منتقل می‌شود که نتیجه‌‌ی آن درمان سخت‌تر بیماری خواهد بود. البته سرطان مقعد از جمله سرطان‌هایی است که به ندرت گسترش می‌یابد و به نقاط دور بدن متاستاز می‌دهد. در واقع تنها درصد کمی از تومورها و انواع مقاوم به درمان به سایر نواحی بدن منتقل می‌شوند. در صورت متاستاز سرطان مقعد به کبد و ریه‌ها حمله می‌کند.
بسیاری از انواع تومورها می‌توانند در ناحیه نشیمنگاه ایجاد شوند که برخی از آن‌ها خوش‌خیم، برخی پیش سرطانی (ممکن است در آینده تبدیل به سرطان شوند) و برخی بدخیم هستند. سرطان مقعد با توجه به نوع سلولی که درگیر سرطان شده است، انواع مختلفی دارد که تشخیص آن در درمان مؤثرتر نقش به سزایی خواهد داشت.

توده‌های خوش‌خیم سرطانی

• پولیپ مقعد: پولیپ یک توده‌ی ناصاف یا قارچ مانند کوچک است که در مخاط و پوشش دیواره‌ای ایجاد می‌شود و چند نوع مختلف دارد مانند:
• پولیپ التهابی: که به دلیل التهاب ناشی از آسیب یا عفونت به وجود می‌آید.
• پولیپ لنفاوی: به سبب رشد بیش از حد بافت‌های لنفاوی که بخشی از سیستم ایمنی بدن است، ایجاد می‌شود. ندول‌های کوچک بافت لنفاوی به طور معمول زیر پوشش داخلی مقعد به وجود می‌آید.
• پاپیل مقعد: پاپیل ناشی از هایپرتروفی (رشد و بزرگ شدن) خوش‌خیم بافت همبند مقعد است که توسط سلول‌های سنگفرشی پوشیده شده است. پاپیل مقعد هایپرتروفی، پولیپ فیبرواپیتلیال نیز نامیده می شود.
• ضایعه پوستی: پوست دارای غده‌های خوش‌خیم بافت همبند است که توسط سلولهای سنگفرشی پوشیده شده است. ضایعات پوستی اغلب با وریدهای متورم داخل راست روده یا رکتوم که در بیماری هموروئید ایجاد می‌شود، اشتباه گرفته می‌شود.
• زگیل مقعد: ضایعات زگیل مقعد که کوندیلوما نیز نامیده می‌شود، فقط در خارج از مقعد و در قسمت پایینی کانال مقعد زیر خط دندانه‌دار رشد می‌کند. گاهی اوقات می توان آن‌ها را درست در بالای خط دندانه دار نیز یافت. این ضایعات گل‌کلمی با عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. بعید است که زگیل مقعدی به سرطان تبدیل شود، اما افرادی که زگیل مقعد دارند با احتمال بیشتری به سرطان مبتلا می‌شوند.

انواع توده‌های پیش‌سرطانی و بدخیم

برخی از تغییرات در مخاط مقعد در مراحل اولیه‌ی خود بی ضرر هستند، اما ممکن است بعداً به سرطان تبدیل شوند. دیسپلازی واژه‌ای است که برای سلول‌های پیش سرطانی کاربرد دارد و برحسب میزان تغییر و تعداد سلول‌های ناسالم درجه‌بندی می‌شوند.

• کارسینوم درجا
• کارسینوم سلول انتقالی
• کارسینوم سلول سنگفرشی
• کارسینوم سلول سنگفرشی حاشیه مقعد
• آدنوکارسینوم: برخی از انواع سرطان مقعد
• کارسینوم سلول بازال
• ملانوم
• لنفوم
• تومورهای استرومال دستگاه گوارش

مراحل سرطان مقعد

• مرحله اول: توده به اندازه‌ی یک بادام زمینی یا کوچک‌تر و بافت سرطانی مقعد ۲ سانتی‌متر (حدود ۳/۴ اینچ) یا کمتر است؛
• مرحله دوم: سرطان مقعد بزرگتر از ۲ سانتی‌متر (حدود ۳/۴ اینچ) است، اما فراتر از کانال مقعد گسترش نیافته است؛
• مرحله سوم: سرطان مقعد با هر اندازه‌ای به غدد لنفاوی نزدیک ناحیه و سایر اندام‌های اطراف مانند مثانه، مجرای ادرار یا واژن گسترش یافته است. در اواخر مرحله‌ی سه به غدد لنفاوی نواحی دیگر لگن نیز متاستاز می‌دهد؛
• مرحله چهارم: سرطان مقعد با هر اندازه‌ای به قسمت‌های دورتر از لگن نیز گسترش یافته است.

عوامل تشدید کننده سرطان مقعد

امروزه عوامل متعددی پیدا شده که نقش آن‌ها در افزایش خطر ابتلا به سرطان مقعد اثبات شده است، از جمله:

• سن بالا: اغلب موارد سرطان مقعد در افراد ۵۰ ساله و بالاتر رخ می‌دهد. با افزایش سن فرد بیشتر در مواجهه با عوامل خطرزای دیگر قرار خواهد گرفت؛
• فعالیت جنسی: افرادی که شرکای جنسی فراوانی در طول دوره‌ی زندگی خود دارند به خصوص زنانی که از راه روابط جنسی مقعدی رابطه برقرار می‌کنند، در معرض خطر بیشتر ابتلا به سرطان مقعد هستند.
• استعمال سیگار: کشیدن سیگار و قلیان ممکن است خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش دهد. در واقع مصرف سیگار شانس ابتلا به سرطان مقعد را تحت تأثیر مواد شیمیایی سرطان‌زای موجود در توتون که درکل بدن پخش می‌شود، قرار می‌دهد.
• سابقه ابتلا به سرطان فردی یا خانوادگی: کسانی که سابقه‌ی ابتلا به انواع سرطان روده‌ای را در اعضای خانواده یا سرطان دهانه‌ی رحم یا واژن را در خود داشته‌اند، بیشتر در معرض مبتلا شدن به سرطان مقعد هستند؛
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) : سرطان مقعد به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) منتقله از راه جنسی مرتبط است. شواهد نشان داده که این ویروس در اکثر سرطان‌های مقعد شناسایی شده است. تصور می‌شود که شایع‌ترین علت سرطان مقعد ابتلا به همین ویروس است. عفونت HPV خطر ابتلا به سرطان دهانه‌ی رحم را نیز افزایش می‌دهد. عفونت HPV یک عفونت منتقله از راه جنسی است که می‌تواند زگیل تناسلی ایجاد کند.
• اعتیاد به مواد مخدر و سرکوب سیستم ایمنی: داشتن یک سیستم ایمنی ضعیف می تواند بدن را بیشتر مستعد ابتلا به عفونت در حال گسترش کند. افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند با سرکوب سیستم ایمنی بدن خود و همچنین افرادی که به تازگی پیوند عضو شده‌اند با مصرف داروهای سرکوب‌کننده و همچنین بیماران مبتلا به ویروس اچ آی وی (HIV) بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان مقعدی هستند؛
• فیستول مقعد: ابتلا به فیستول مقعدی و مجاری باز شده به سطح پوست اطراف مقعد که ممکن است دچار ترشح مخاطی یا آلوده به مدفوع شود، فرد را در معرض سرطان مقعد قرار می‌دهد.

نحوه پیشگیری

برای پیشگیری از سرطان مقعد باید از عوامل خطرزای آن دوری کرد و با تغییر در شیوه‌ی زندگی، ترک عادات غلط مصرف دخانیات و الکل، تغذیه‌ی سالم و قرار دادن میوه و سبری در رژیم غذایی روزانه و حذف مواد غذایی خیلی چرب به حفظ سلامتی خود کمک کرد. واکسیناسیون HPV قبل از آغاز رابطه‌ی جنسی در زندگی و محدود کردن روابط جنسی به یک شریک جنسی مطمئن و همچنین استفاده از کاندوم حین مقاربت در کاهش آسیب احتمالی بسیار مؤثر خواهد بود.
غربالگری سرطان مقعد به عنوان یک عمل پیشگیرانه در انسان‌های در معرض خطر و فاقد علایم و نشانه با هدف کاهش تعداد افرادی که به این بیماری مبتلا شده و به علت آن می‌میرند، انجام می‌شود. سیتولوژی مقعد آزمون در حال توسعه‌ای است که پزشکان می‌توانند برای تشخیص افرادی که نشانه‌های سرطان مقعد را ندارد اما در معرض خطر بالایی از ابتلا به بیماری های مقاربتی (STD)، HPV و HIV هستند، استفاده کنند.
این تست شبیه به یک آزمایش پاپ اسمیر است که برای سرطان گردن رحم انجام می‌شود. پزشک با کمک یک سواب از دیواره‌های مقعد نمونه می‌گیرد و سلول‌های موجود در سواب را در زیر میکروسکوپ از نظر تغییرات سلولی اولیه که ممکن است به سرطان منجر شود بررسی می‌کند. برخی از پزشکان خواهان استفاده روتین از این آزمون برای مردانی مبتلا به اچ آی وی و افراد دارای رابطه‌ی جنسی مقعدی و سایر افراد در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان مقعد هستند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

چون درمان‌های سرطان اغلب عوارض ناگواری بر جا می‌گذارند بهتر است قبل از شروع هر درمانی با تیم درمانی خود به صورت کامل مشورت کنید تا بتوانید آگاهانه در مورد روش درمانی خود تصمیم بگیرید و در میان راه به خاطر عوارضی که احتمالاً شما را آزار خواهد داد، درمان را ترک نکنید. با پرسیدن این لیست از سؤالات از پزشک خود می‌توانید به درک درستی از مشکل خود برسید.

تشخیص سرطان مقعد

پزشک پس از تهیه‌ی یک شرح حال دقیق از سوابق دارویی و بیماری شخصی و خانوادگی، ماهیت و نوع نشانه‌هایی که در فرد ظاهر شده به سراغ روش‌های تشخیصی مطمئن‌تر خواهد رفت. معاینه بدن به منظور بررسی علایم عمومی سلامت و بیماری، مانند توده یا هر چیز دیگری که به نظر می‌رسد غیر طبیعی است انجام می‌شود. آزمایش‌هایی که برای بررسی راست روده و مقعد در سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود برای شناسایی و تشخیص سرطان مقعد نیز مفید است، این تست‌ها شامل:

• معاینه انگشتی مقعد: در این معاینه به ظاهر دردناک پزشک با انگشت پوشیده شده با دستکش و پس از استفاده از ژل لغزنده بر روی انگشت، به آرامی درون سوراخ مقعد را لمس و بررسی می‌کند تا نشانه‌ای از توده برجستگی غیر طبیعی و خونریزی پیدا کند. در مردان طی این معاینه پروستات نیز که یکی از اعضای تولیدمثلی محسوب می‌شود قابل لمس و بررسی است؛
• آنوسکوپی: معاینه و مشاهده‌ی مقعد و قسمت‌های انتهایی رکتوم که با استفاده از یک لوله کوتاه و باریکی به نام آنوسکوپ انجام می‌شود؛
• پروکتوسکوپی: راست روده با استفاده از یک لوله کوتاه و باریک توخالی به نام پروکتوسکوپ تحت نور معاینه می‌شود؛
• سونوگرافی داخل مقعدی: روشی است که در آن یک مبدل اولتراسونیک (پروب) را داخل مقعد یا رکتوم قرار داده و با استفاده از امواج صوتی با انرژی بالا (اولتراسوند) به بافت‌ها یا اندام‌های داخلی و ایجاد پژواک تصاویری تهیه می‌شود که در تشخیص اختلالات مقعدی مفید است؛
• نمونه‌برداری (بیوپسی): سلول‌ یا قسمتی از بافت‌ مقعدی برای بررسی بیشتر برداشته می‌شود تا نشانه‌های سرطان در زیر میکروسکوپ توسط یک پاتولوژیست شناسایی شود. معمولاً بیوپسی هم‌زمان با مشاهده‌ی ناحیه غیر طبیعی طی آنوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انجام می‌شود.

عوامل خاصی بر پیش آگهی (شانس بهبودی) و انتخاب گزینه‌های درمانی تأثیر می‌گذارند. شانس بهبودی بستگی به موارد زیر دارد از جمله:

• اندازه تومور
• محل تومور در مقعد
• گسترش سرطان به غدد لنفاوی
  انتخاب گزینه‌های درمانی به موارد زیر بستگی دارد:
• مرحله سرطان
• محل تومور در مقعد
• ابتلا بیمار به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
• عود بیماری

پس از اثبات و تأیید ابتلای فرد به سرطان مقعد، آزمایش‌های دیگری برای بررسی مرحله‌ی پیشرفت بیماری و متاستاز آن انجام می‌شود تا پزشک بتوانند بهترین روش درمانی را با توجه به شرایط انتخاب کند. این تست‌ها شامل:

• توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: اشعه ایکس راهی برای ایجاد یک تصویر از ساختارهای داخلی بدن با استفاده از تابش مقدار کمی اشعه است. سی تی اسکن یک تصویر ۳ بعدی از داخل بدن از زوایای مختلف تهیه می‌کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی: (MRI) تصویربرداری رزونانس مغناطیسی با کمک میدان‌های مغناطیسی و نه اشعه ایکس، تصاویر دقیقی از بدن تولید می‌کند. رنگ خاصی به نام حاجب است قبل از اسکن برای ایجاد یک تصویر شفاف‌تر استفاده می‌شود.
• توموگرافی تابش پوزیترون (PET): توموگرافی گسیل پوزیترون معمولاً با سی تی اسکن ترکیبی انجام می‌شود. اسکن PET یک راه برای ایجاد تصاویر ارگان‌ها و بافت‌های داخل بدن است. ابتدا مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو را به بدن بیمار تزریق می‌کنند. از آن‌جا که سرطان تمایل به استفاده از انرژی دارد، بیشتر مواد رادیواکتیو را جذب می‌کند.

روشهای درمان سرطان مقعد

نوع درمان سرطان مقعد تا حد زیادی بستگی به مرحله‌ی سرطان و سلامت کلی فرد دارد. اغلب افراد مبتلا به سرطان مقعد با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی و به صورت ترکیبی تحت درمان قرار می‌گیرند. اگرچه درمان ترکیبی سرطان مقعد شانس درمان را افزایش می‌دهد، اما باید در نظر داشت که خطر ابتلا به عوارض جانبی را نیز افزایش می‌دهد. هریک از درمان‌های کاربردی سرطان مقعد عبارت است از:
• شیمی درمانی (کموتراپی): در این روش داروهای شیمی‌درمانی به صورت وریدی تزریق یا به شکل قرص خوراکی مصرف می‌شوند. شیمی درمانی در سرطان مقعد معمولاً در دو دوره، با فاصله چهار هفته و هر بار به مدت چهار تا پنج روز انجام می‌شود. در بسیاری از موارد، شیمی درمانی از طریق یک لوله کوچک به نام پیک لاین (PICC) که در بازوی فرد تعبیه شده است انجام می‌شود.

• پرتو درمانی (رادیوتراپی): در پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پرقدرت مانند اشعه X و پروتون سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. در طول پرتودرمانی فرد تحت تابش دستگاه‌های پرتودرمانی در مناطق دچار آسیب و سرطان قرار می‌گیرد. تابش ممکن است به بافت سالم اطراف توده نیز آسیب برساند. پرتو درمانی معمولاً در جلسات کوتاه برای پنج الی شش هفته برگزار می‌شود. عوارض جانبی آن شامل اسهال، بی‌اختیاری مدفوع، التهاب روده، قرمزی پوست و زخم در داخل و اطراف مقعد و همچنین تنگ شدن و کوچک شدن کانال مقعد است؛
• کمورادیوتراپی: کمورادیوتراپی درمان ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی است که در حال حاضر مؤثرترین درمان برای سرطان مقعد محسوب می‌شود. در این روش معمولاً فرد نیاز به بستری در بیمارستان دارد. شیمی درمانی و پرتودرمانی اغلب باعث عوارض جانبی قابل توجهی می‌شوند.

• جراحی: پزشکان از روش‌های مختلفی برای حذف سرطان مقعد بر اساس مرحله سرطان استفاده می‌کنند. جراحی برای برداشتن سرطان در مراحل اولیه مقعد کاربرد دارد. سرطان مقعد بسیار کوچک ممکن است از طریق عمل جراحی برداشته شود. در این روش، جراح تومور و مقدار کمی از بافت سالم اطراف آن را برای احتیاط بر می‌دارد. از آنجا که تومور کوچک است، جراحی تومور در مراحل اولیه می‌تواند گاهی اوقات بدون هیج آسیبی به عضلات اسفنکتر مقعد که کانال مقعد را احاطه کرده است، انجام شود. آسیب به عضلات اسفنکتر مقعد فرد را دچار عارضه‌ی بی‌اختیاری روده خواهد کرد به همین دلیل انجام جراحی بدون آسیب بافتی به عضلات دریچه‌ای بسیار حائز اهمیت است. بسته به سرطان ممکن است ادامه‌ی شیمی‌درمانی و پرتودرمانی بعد از عمل جراحی نیز توصیه شود.
• مراقبت تسکینی: مراقبت‌های تخصصی پزشکی است که در ارائه تسکین و کاهش درد و کنترل سایر علایم یک بیماری جدی متمرکز می‌باشد. مراقبت تسکینی می‌تواند در حالی‌که فرد تحت دیگر درمان‌های تهاجمی مانند جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتو‌درمانی است مورد استفاده قرار گیرد. مراقبت‌های تسکین همراه با مراحل دیگر درمانی می‌تواند آسایش و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان را بهبود بخشد؛
• طب جایگزین: درمان طب جایگزین نمی‌تواند سرطان مقعد را درمان کند. اما برخی از درمان‌های طب جایگزین ممکن است به فرد کمک کند تا با اثرات جانبی و عوارض درمانی سرطان مقابله کند. درمان‌های جایگزین می تواند درمان‌های دیگر را تکمیل کند.

عوارض جانبی شیمی درمانی

• خستگی
• درد در اطراف مقعد
• درد در اطراف آلت تناسلی و کیسه بیضه در مردان یا فرج در زنان
• ریزش مو محدود در سر و از دست رفتن کل موهای ناحیه زهار
• اسهال

این عوارض جانبی موقتی هستند، اما خطر مشکلات دراز مدتی مانند ناباروری نیز وجود دارد. در صورت نگرانی از عوارض جانبی بالقوه درمان حتماً باید قبل از شروع درمان با تیم مراقبت خود مشورت شود.
سایر عوارض جانبی طولانی مدت می تواند شامل:

• مشکلات روده
• اسهال مزمن
• اختلال در نعوظ
• درد واژن هنگام مقاربت جنسی
• خشکی و خارش پوست اطراف کشاله ران و مقعد
• خونریزی از مقعد، واژن یا مثانه
• اضطراب: ماساژ، مدیتیشن، هیپنوتیزم، موسیقی‌ درمانی، ورزش و روش‌های تمدد اعصاب
• خستگی: ورزش ملایم<
• تهوع: طب سوزنی، هیپنوتیزم یا موسیقی درمانی
• درد: طب سوزنی، ماساژ، موسیقی درمانی و هیپنوتیزم
• مشکلات خواب: یوگا یا روش‌های تمدد اعصاب

راهکار های کاهش عوارض جانبی

با وجود ایمن بودن هر یک از این روش‌های طب جایگزین ولی باید قبل از انجام هریک از آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید تا از عدم تداخل آن با درمان سرطان خود مطمئن شوید.
در حال حاضر تمام درمان‌های کاربردی در انواع سرطان به خصوص سرطان مقعد منجر به عوارض جانبی و تغییراتی در بدن و روحیه‌ی فرد خواهد شد. بنابراین طبیعی است که قبل از شروع درمان سرطان از عوارض جانبی آن هراس داشته باشید. البته پزشکان برای کاهش عوارض جانبی و تسکین بیمار راه‌کارهای درمانی دیگری را نیز در نظر دارند. این راه‌کارها عبارت‌اند از:

• مقابله با عوارض جانبی فیزیکی

عوارض جانبی فیزیکی یکی از گزینه‌های طبیعی درمان سرطان مقعد است. ایجاد تغییر در سلامت جسمی به عوامل متعددی از جمله مرحله سرطان، طول‌مدت درمان، دوز درمان و سلامت عمومی شما بستگی دارد. گاهی اوقات، عوارض جانبی فیزیکی می‌تواند پس از پایان درمان نیز به طول انجامد و عوارض جانبی طولانی‌مدت نامیده ‌شود که پس از اواخر اثرات درمان ماه‌ها یا سال‌ها رخ می‌دهد. درمان عوارض جانبی طولانی مدت و عوارض جانبی تأخیری بخش مهمی از مراقبت بیمار است.

• مقابله با اثرات احساسی و اجتماعی
  پس از تشخیص سرطان فرد دچار تغییراتی روحی و عاطفی می‌شود. احساس اضطراب یا خشم طبیعی است ولی باید به شکل صحیحی استرس را مدیریت و کنترل کرد. بیماران و خانواده‌های آن‌ها باید مشکلات روحی خود را با یکی از اعضای تیم مراقبت سلامت مطرح کرده و مشاوره‌های لازم را بگیرند.

• مراقبت شخصی

اعضای خانواده و دوستان اغلب نقش مهمی در مراقبت از یک فرد مبتلا به سرطان مقعد بازی می‌کنند. ولی مراقب ویژه یا پرستار می‌تواند پشتیبانی فیزیکی، عاطفی و احساسی را با هم به بیمار ارائه دهد. برخی از مسئولیت مراقبین مراقبت از عبارتند از:

• ارائه حمایت و تشویق
• دادن داروها
• کمک به مدیریت علایم و عوارض جانبی
• هماهنگی قرار ملاقات‌های پزشکی
• کمک در تغذیه
• کمک در کارهای خانه

مراقبتهای بعد از درمان سرطان مقعد

مراقبت از افراد مبتلا به سرطان پایان ندارد و وقتی درمان فعال به پایان رسید. تیم مراقبت سلامت به بررسی‌های خود ادامه می‌دهند تا مطمئن شوند که سرطان باز نگشته است. علاوه بر آن هر گونه عوارض جانبی طولانی‌مدت و سلامت کلی فرد را پیگیری می‌کنند. مراقبت پیگیری ممکن است شامل آزمایش‌های منظم فیزیکی و پزشکی باشد. انجام آزمایش‌های منظم پس از درمان سرطان مقعد برای پیدا کردن هر نشانه‌ای از عود سرطان یا گسترش آن به سایر نقاط بدن بسیار مهم است. تست‌های آزمایشگاهی، معاینه فیزیکی، پروکتوسکوپی و عکسبرداری معمولاً هر سه تا شش ماه برای ۲ الی ۳ سال اول بعد از درمان و سپس در فواصل منظم برنامه‌ریزی می‌شود تا در صورت عود و بازگشت بیماری قبل از پیشرفته شدن آن اقدامات درمانی بعدی آغاز گردد.

برخی از افراد بسیار خرسنداند که توانستند این بیماری را شکست دهند و برخی مظطرب و نگران آینده خود و احتمال برگشت بیماری هستند. اکثر افراد نجات‌یافته از سرطان مقعد در زندگی جدید خود با انگیزه‌ی بیشتری می‌توانند عادت‌های غلط خود مانند استعمال سیگار و مواد مخدر را کنار بگذارند و از رفتارهای پرخطر جنسی برای حفظ سلامتی خود صرف نظر کنند، با دقت بیشتری به مواد غذایی مصرفی خود توجه کنند. این افراد باید برنامه‌ی ورزشی و فعالیت بدنی را در زندگی پس از بهبود خود قرار دهند زیرا از این پس سابقه‌ای از یک بیماری مهلک در پرونده‌ی آنان ثبت شده است که دیگر جای کم‌کاری و بی‌توجهی به سلامت را برای فرد نمی‌گذارد.