خارش اطراف سوراخ مقعد یک مشکل خجالتآور و آزار دهنده است که به خصوص کودکان را مجبور به گوشهگیری میکند تا راحت تر بتوانند ناحیهی تحت خارش را تسکین دهند، هرچند خاراندن آن نتیجه ای به جز بدتر کردن مشکل، پیامد دیگری ندارد.
خارش مقعدی به علت التهاب و تحریک پوست اطراف مقعد ایجاد میشود، شدت خارش با تعریق، در فصول گرما و شرایط آب و هوایی گرمسیر، پوشیدن شلوار تنگ و لباس زیر نایلونی، فشار و نشستن زیاد افزایش مییابد.
همچنین خارش مقعدی میتواند به صورت خارش درونی نیز بروز کند که یک واکنش حساسیتی به مواد موجود در مدفوع یا التهاب بافت درون روده است. گاهی خارش آنقدر شدید میشود که حالت سوزشی پیدا کرده و حتی دردناک میشود. خارش مقعدی بیشتر پس از اجابت مزاج و هنگام خواب ظاهر میشود، ولی میتواند مداوم و شدید هم باشد.
هنوز بعضی از دلایل خارش مقعد ناشناخته است
خشک نگه داشتن ناحیهی مقعد از تعریق و پس از دفع مدفوع کمی دشوار است. احساس خارش در ناحیهی مقعد باعث میشود فرد تمایل به خاراندن ناحیهی نشان دهد و با این کار پوست را تحریک و ملتهبتر کند و قسمت وسیعتری از پوست را دچار خارش کند تا وارد یک چرخهی معیوب شود. هر چند که خارش ناحیهی مقعدی ناخوشایند است اما به ندرت ممکن است خبر از یک بیماری جدی دهد. خارش در صورت همراه بودن با علایم دیگر میتواند نشاندهندهی یک بیماری باشد. خارش مقعد در هر زمانی از زندگی و در هر سنی رخ میدهد، اما به نظر میرسد بین ۳۰ تا ۵۰ سالگی بیشتر و با شیوع پنج در صدی در جامعه اتفاق میافتد. این مشکل در مردان چهار برابر بیشتر نسبت به زنان است. علایم دیگر همراه با خارش مقعدی شامل:
خارش مقعد میتواند علتهای بسیاری داشته باشد که در به وجود آمدن آن نقش به سزایی داشتند، دلایل شایع خارش مقعدی عبارت اند از:
خارش و التهاب مقعدی ممکن است بسته به علت ایجادکنندهی آن موقتی یا مزمن باشد. درمان اولیه شامل درمان علامتی خارش و تسکین سوزش و درد ناحیهی مقعد است.
با رعایت بهداشت صحیح ناحیهی مقعد و مراقبت خانگی میتوان تا حدی خارش و سوزش مقعدی را کنترل کرد که شامل:
در صورتی که علاوه بر رعایت اصول بهداشتی و تغذیهای همچنان خارش و سوزش مقعدی ادامه داشت، بهتر است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود. هرچند خارش مقعد را می توان با یک پزشک عمومی یا پزشک طب داخلی مطرح کرد، اما اغلب توسط یک جراح کولورکتال (متخصص روده) و گاهی اوقات توسط متخصص گوارش مورد بررسی قرار میگیرد.
اگرچه هیچ آزمون خاصی برای تعیین علت خارش آنال وجود ندارد. اما با کمک بررسی و معاینهی دقیق مقعد میتوان به سرنخهایی از مشکلات مقعدی معمول مانند بواسیر یا شقاق، بیماریهای پوستی مانند پسوریازیس یا سرطان، بیماریهای عفونی مانند کرمک یا قارچ و نشت مدفوع دست پیدا کرد. مشاهدهی ظاهر مقعد به پی بردن شدت آسیب پوستی و مرحلهی پیشرفت بیماری کمک میکند به این طریق که:
در مرحله یک پوست سالم است و مشکلی ندارد؛
در مرحلهی دو پوست قرمز و ملتهب میشود؛
در مرحلهی سه پوست از شدت آسیب کلفت شده است؛
در مرحلهی چهار در پوست زخمهای ضخیم ایجاد میشود.
البته ناگفته نماند که یک شرح حال دقیق از بیمار و پرسیدن سؤالاتی در زمینهی نوع مواد غذایی مصرفی و داروها، علایم همراه و مدت بروز مشکل نیز بسیار کمککننده است. اغلب سؤالاتی که پزشک میپرسد شامل:
علایم خارش و سوزش مداوم است یا حالت رفت و برگشتی دارد؟
خارش و سوزش با چه محرکهایی تشدید میشود؟
آیا اخیرأ تغییراتی مانند اسهال در اجابت مزاج خود داشتهاید؟
از چه نوع صابون یا لوسیونی در بدن خود استفاده میکنید؟
آیا کار خاصی به بهتر شدن علایم شما کمک میکند؟
آیا شما متوجه هر گونه تغییر دیگر در سلامت عمومی خود شدهاید؟
آیا دیگر اعضای خانواده خارش مشابه شما را تجربه میکنند؟
پزشک در صورت مشکوک شدن به کرمک یک آزمایش مدفوعی از نظر بررسی کرمک درخواست میکند. او همچنین ممکن است یک معاینه فیزیکی را لازم بداند. معاینه رکتوم با فرو بردن انگشت به داخل کانال مقعد میتواند به تشخیص تومورهای موجود در آن کمک کند. برای بررسی دقیقتر کانال مقعد میتوان از پروکتوسکوپ یا کولونوسکوپی استفاده کرد. پروکتوسکوپ یک لولهی باریک است که از طریق مقعد وارد راست روده شده و به طور کامل کانال مقعد را مورد بررسی و دید قرار میدهد. گاهی اوقات یک بیوپسی (یک قطعه کوچک از پوست برای آزمایش میکروسکوپی برداشته میشود) ضروری است.
پزشک ابتدا داروهایی برای درمان علامتی خارش و سوزش مقعدی تجویز میکند تا فرد کمی آرام گرفته و از حالت عصبیای که به خاطر خارش شدید پیدا کرده است، رها شود. اگر نشانههای آزار دهندهی فرد در طول شب بدتر شود پزشک برای القای خواب آسودهتر تا زمان اثرگذاری داروی ضد خارش ممکن است یک آنتیهیستامین خوراکی نیز برای سرکوب علایم تجویز کند. سپس بسته به علت زمینهای درمان اقدام به درمان اساسی مشکل فرد خواهد کرد. داروهای تجویزی پزشک شامل:
داروهای بیحسکننده موضعی به طور موقت میتوانند با بیحس کردن گیرندههای اعصاب درد، سوزش و خارش را از بین ببرند. استفاده از این محصولات باید به پوست اطراف مقعد محدود شود. داروهای بیحسکننده موضعی میتوانند باعث واکنشهای آلرژیک همراه با سوزش و خارش شوند. بنابراین، در صورت افزایش علایم باید استفاده از آن دارو قطع شود. نمونههایی از داروهای بیحسکننده موضعی عبارتند از:
بنزیل الکل
تتراکائین
بنزوکائین ۵ تا ۲۰ درصد
لیدوکائین ۲ تا ۵ درصد (Xylocaine)
پراموکسین ۱ درصد
مواد شیمیایی منقبضکننده عروق مانند اپینفرین، یک ماده شیمیایی طبیعی محسوب میشود. این ماده با منقبض کردن عروق و کوچکتر کردن رگهای ناحیهی مقعدی تورم ناحیه را کاهش میدهد. همچنین ممکن است به علت اثر بیحس کننده ملایم آن، درد و خارش را نیز کاهش دهد. منقبضکننده عروق موضعی اطراف مقعد، بر خلاف منقبضکنندههای عروق تزریقی با احتمال کمتری عوارض جانبی جدی مانند فشار خون بالا، عصبی شدن، لرزش، بیخوابی، تشدید دیابت و یا پرکاری تیروئید را ایجاد میکند. نمونههایی از منقبضکننده عروق عبارتند از:
افدرین سولفات
اپی نفرین
فنیل افرین
محافظ موضعی با ایجاد یک پوشش سطحی و تشکیل یک سد فیزیکی با کاهش تماس پوست با ترشحات روده و مدفوع از تحریک پوستی اطراف مقعد جلوگیری میکند و به دنبال آن خارش، درد و سوزش ناحیه را کنترل میکند. نمونههایی از محافظهای موضعی عبارتند از:
ژل هیدروکسید آلومینیوم
کره کاکائو
گلیسیرین
کائولن
روغنهای معدنی (Balneol)
وازلین سفید
نشاسته
اکسید روی (Desitin) و یا کالامین (که شامل اکسید روی)
روغن کبد ماهی یا روغن کبد کوسه
قابض باعث انعقاد (تجمع) پروتئینها در سلولهای پوست اطراف مقعد و یا پوشش داخلی کانال مقعد میشود. این اقدام با ترویج خشکی پوست کمکم به از بین بردن سوزش، خارش و درد مقعد کمک میکند. نمونههایی از قابض عبارتند از:
کالامین ۵ تا ۲۵ درصد
اکسید روی ۵ تا ۲۵ درصد
ضدعفونی کنندهها مانع از رشد باکتریها و موجودات دیگر در محل میشوند. با این حال، هنوز معلوم نیست که آیا آنتیسپتیک مؤثرتر از آب و صابون است یا نه. نمونههایی از آنتیسپتیک عبارتند از:
اسید بوریک
فنل
بنزالکونیم کلرید
ستیل پیریدینیوم کلراید
رزورسینول
کراتولیتیک یک مادهی شیمیایی است که باعث میشود لایههای بیرونی پوست از هم پاشیده شده و ریزش کنند. منطق استفاده از آن در خارش و سوزش مقعدی، این است که اجازه میدهد تا با فروپاشی لایهی سطحی پوست داروهای مصرفی مقعد و اطراف آن به بافتهای زیرین نفوذ کنند. دو کراتولیتیک مورد تأیید شامل:
رزورسینول ۱ تا ۳ درصد
محصولات ضد درد، مانند محصولات بیحسی، تسکینکنندهی درد، خارش و سوزش با اثر بر گیرندههای اعصاب درد عمل میکنند. نمونههایی از مسکنها عبارتند از:
منتول
کافور
کورتیکواستروئیدها باعث کاهش التهاب و خارش ناحیه میشوند، اما مصرف مزمن آن می تواند به صدمهی دائمی پوست منجر شود. آنها نباید برای دورههای بیش از چند روز تا دو هفته استفاده شود. محصولات حاوی کورتیکواستروئید ضعیف بدون نسخه پزشک در دسترس هستند اما محصولات کورتیکواستروئید قویتر که فقط با نسخه پزشک تجویز میشوند، برای درمان خارش مقعد استفاده نمیشوند. استروئید موضعی ضعیف مانند کرم هیدروکورتیزون یک درصد دو تا سه بار در روز توصیه میشود، استروئید موضعی طولانی اثر مانند بتامتازون هم ممکن است مؤثر باشد.
در صورت خارش و سوزش مقعد مداوم، پزشک علت زمینهای آن را شناسایی میکند و با توجه به علت درمانهای لازم را از درمان دارویی تا درمان جراحی تجویز میکند. درمانهای تجویزی با توجه به علت شامل:
در صورت مؤثر نبودن هیچ یک از درمان های دارویی و ابتلای فرد به یک خارش شدید و مداوم مقعدی ممکن است یک درمان تزریقی خاص به نام متیلن بلو تجویز شود که در آن با تخریب انتهای گیرنده های اعصاب علایم آزاردهنده را از بین ببرند. متیلن آبی را می توان همراه با مواد بیحس کننده موضعی و در زیر نواحی اطراف مقعد تزریق کرد. درد آن به اندازهی تزریق بیحس کننده دندان در دندانپزشکی است. در موارد بسیار نادر، در صورتیکه ماده خیلی نزدیک به سطح پوست تزریق شود، باعث ایجاد زخم در پوست خواهد شد.
سلام. من الان چند سالی هست که خارش در ناحیه مقعد دارم . گاهی اوقات خیلی شدید و گاهی هم کاملا برطرف میشه. هنگامی که خارش خیلی شدید میشه از قرص سیتریزین استفاده میکنم و تا ۴ روز خارش کاملا برطرف میشه. بعضا موقع سرماخوردگی ها بدلیل مصرف داروهای تجویزی مثل آنتی بیوتیک ها هم خارش کاملا برطرف میشه.
خارش معمولا شب ها بیشتر هم میشه. گاهی اوقات به حدی خارش شدید هست که غیر قابل تحمله و مجبورم از سیتریزین استفاده کنم.
میخواستم بدونم خارش من بدلیل حساسیت هست ؟
سلام دوست عزیز. این خارش هم میتونه به دلیل حساسیت باشه و هم مشکلات دیگه ولی به طور کلی اگر اکثر اوقات این مشکل رو دارید، احتمالش کمه که به دلیل باشه. بهتره به متخصص گوارش برای بررسی و درمان قطعی مراجعه کنید.
سلام دکتر و وقت شما بخیر. من هفته پیش تجربه اولین رابطه مقعدی با همسرم را داشتم که از فردای اون روز خارش شدیدی دارم و اذیت میشم. چطور میتونم جلوش رو بگیرم؟
با سلام. دوست عزیز. حتما قبل و پس از رابطه جنسی چه از جلو و چه از پشت نکات بهداشتی را رعایت نماید و پیش از رابطه مقعدی حتما باید تنقیه صورت گیرد. در حال حاضر روش های خانگی مانند نشستن در تشت سرکه سفید یا آب نمک را توصیه می کنیم. در صورتی که پس از ۲ الی ۳ روز بهبود نیافتید به متخصص زنان یا آنورکتال مراجعه کنید.
سلام من خارش شدید مقعد دارم از جراحی میترسم چه کنم
با سلام
من حدودن یه سال پیش عمل جراحی شقاقو انجام دادم و مشکلم برطرف شد ولی مدتیه خارش شدید اطراف مقعد دارم راهنمایی میکنید لطفن
با سلام
ممکن است دوباره دچار بیماری شقاق شده و یا مبتلا به بیماری مقعدی دیگری مانند هموروئید و حتی در مواردی به سبب شستشوی وسواسی یا عدم رعایت بهداشت تغذیه نادرست ابتلا به بیماریهای انگلی پوستی و یا قارچی دچار خارش شده باشید بنابراین برای تشخیص قطعی آن نیاز به معاینه بالینی و بررسی های آزمایشگاهی داشته باید حضوری مراجعه کنید تا بسته به نوع و شدت بیماری تحت درمان مناسب قرار بگیرید.
سلام درناحیه مقعداحساس سوزش ودرد دارمبعد ازاجابت مزاجسوزش ودرد حدود بیست دقیقه ادامه داردلطفا راهنمایی کنید ممنون
با سلام درد و سوزش مقعدی همزمان با اجابت مزاج می تواند از نشانه های وجود بیماری شقاق در فرد باشد لازم است برای تشخیص قطعی آن تحت معاینه بالینی و مشاهده عینی ناحیه قرار بگیرید در صورتی که به موقع و در مراحل ابتدایی ابتلا به این بیماری مراجعه کنید شانس بهره بردن از درمانهای ساده و دارویی حداقلی را خواهید داشت بنابراین توصیه می شود از به تاخیر انداختن پیگیری روند درمان خود بپرهیزید و هرچه زودتر برای دریافت درمان مناسب آن و انجام اقدامات لازم حضوری مراجعه کنید تا دچار عوارض دیگر نشده و همچنین در مدت… Read more »
با سلام من چند وقتیه موقع دفع مدفوع احساس درد شدیدی حس میکنم و حتی گاهی گریمم در میاد میشه بگید درمانش چتوریه؟
با سلام
درد مقعدی هنگام دفع مدفوع میتواند مربوط به بیماری فیشر یا هموروئید و در مواردی احساس گرفتگی عضلانی درچه مقعد باشد اگر به سلامت خود اهمیت میدهید هرچه زودتر قبل از بروز عوارض دیگری چون خونریزی خارش سوزش در ناحیه برای دریافت درمان مناسب خود حضوری مراجعه کنید نیاز به درمانهای سخت پیدا کرده و هر چه زودتر بهبود یابید و سلامت خود را بازیابید.
با سلام مدتی است مقعدم خارش شدید پیدا کرده وقتی با صابون میشورم مدتی بهتر میشود دور مقعد مقداری سفید شده است لطفا راهنمایی کنید
با سلام
باتوجه به سفیدی پوست ناحیه احتمال ابتلای شما به بیماری مقعدی قارچی و پوستی وجود دارد لازم است برای تشخیص قطعی آن به متخصص پوست مراجعه کنید.
سلام وقت تان بخیر! حدود دو ماهی هستم که خارش اندکی در ناحیه مقعد دارم. البته صبح ها بیشتر هست . یک مدت کمتر شد و لی باز برگشت. البته من در طی روز بیشتر نشسته هستم . زمانهایی که پیاده روی میکنم میتونم بگم این حس را ندارم. حتی بعد از پیاده روی هم احساس ان را ندارم. احساس میکنم بعد از یک بار استفاده از موبر برای بدن که در ان ناحیه باسن هم استفاده کردم اینگونه شدم. چند روز پیش حس کردم موقع دفع کمی سوزش ایجاد شد. بعد از ان الان دو روزی هست از پماد… Read more »
با سلام
احساس خارش در ناحیه مقعد می تواند به سبب شستشوی وسواسی عدم رعایت بهداشت حساسیت پوستی بیماری های قارچی انگلی کرم روده و یا بیماری هموروئید ایجاد شده باشد بنابراین تشخیص علت خارش از میان این همه بیماری نیاز به معاینه بالینی و بررسی های دقیق آزمایشگاهی دارد توصیه میشود از خوددرمانی که باعث تاخیر افتادن روند درمان و حساسیت دارویی خواهد شد بپرهیزید و هرچه زودتر مشکل خود را پیگیری کنیم تا تحت درمان مناسب قرار بگیرید.
سلام دختر من بعد از مسافرت دچار تب و سرماخوردگی شد بعد دچار دل درد و صدا در ناحیه شکم و گاهی اسهال شد دکتر در مرحله اول یه سری دارو داد ولی آمپول نه فردای استفاده از داروهای آنتی بیوتیک با توجه به خوب نشدن دخترم و مراجعه مجدد به مزشک آمپول و پنی سیلین تجویز و استفاده شد همچنین اسهالش که بهبود پیدا کرده بود در دو نوبت اندکی از مقعدش به صورت ناخودآگاه بیرون و روی مقعد مونده بود که بلافاصله شستشو داده شد الان دو روزه که میگه در ناحیه مقعد خارش شدید داره و با… Read more »
با سلام
ممکن بود که کودک به سبب دفع مدفوع پر فشار دچار درد در دیواره مقعد و دچار درجاتی از بیماری هموروئید شده باشد لازم است برای بررسی وضعیت کودک خود مجدد به پزشک اطفال مراجعه کنید تا ناحیه مقعدی را بررسی کرده و دارو مناسب آن را تجویز کند.
سلام الان چندوقته که بعد ازمدفوع مقعد خیلی خارش داره
با سلام
خارشی که در ناحیه مقعد ایجاد می شود می تواند مربوط به یک بیماری پوستی قارچی و یک بیماری انگلی و حتی شستشوی وسواسی ناحیه عدم رعایت بهداشت و تغذیه نادرست باشد به هر حال برای تشخیص نوع بیماری که البته به بواسیر نیز مربوط می باشد حضوری مراجعه کرده معاینه بالینی شوید تا پس از تشخیص قطعی آن و انجام بررسیهای لازم دارو و درمان مناسب توصیه شود با مراجعه به موقع شانس نتیجه مطلوب گرفتن از درمان را در کوتاهمدت خواهید داشت این بیماری وخیم شده ممکن است نیاز به درمانهای سخت پیدا کنید.