علت درد مقعدی، تشخیص و روش های درمان درد در مقعد
درد یک نوع احساس ناراحتی است که اغلب توسط محرک‌های شدید یا مخرب درونی (بیماری‌ها) یا بیرونی (عوامل محیطی) در بدن ایجاد میشود. درد یک پدیده‌ی پیچیده ذهنی یا یک تجربه حسی و عاطفی ناخوشایند همراه با آسیب بافتی است که ممکن است در هر جایی از بدن فرد به وجود آید. این موضوع در حالی بد تلقی میشود که در علم پزشکی یک نشانه از بیماری‌هاست و به تشخیص و درمان بیشتر بیماری‌ها کمک می‌کند.
درد به فرد انگیزه می‌دهد تا به فکر چاره‌ای برای آن به پا خیزد و برای محافظت از بدن در حال آسیب راه حلی پیدا کند. در واقع فرد را مجبور می‌کند تا به سمت دارو، دکتر و حتی در موارد شدید به سوی بیمارستان قدم بر دارد. گاهی اوقات درد بدون هیچ محرک قابل تشخیص، آسیب یا بیماری ایجاد میشود. پیام درد از طریق گیرنده‌های عصبی درد که با تراکم کم یا زیاد در قسمت‌های مختلف بدن پخش هستند به مغز رسیده و فرد را متوجه نقطه در حال آسیب می‌کند. درد شایع ترین دلیل برای مراجعه به پزشک در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته محسوب میشود. داروهای ضد درد ساده در ۲۰ تا ۷۰ درصد از موارد مفید و مؤثر است. عوامل روانی مانند حمایت اجتماعی یا حواس پرتی قابل توجه می‌تواند بر شدت ناخوشنودی درد تأثیر گذارد.
درد مقعد، احساس درد یا ناراحتی در انتهایی‌ترین قسمت از دستگاه گوارش است. درد مقعدی یک مشکل نسبتاً شایع است و می‌تواند با علایمی مانند پرولاپس(افتادگی)، فشار یا خونریزی همراه باشد. درد مقعدی اغلب می‌تواند از بیماری‌هایی مانند بواسیر یا شقاق مقعد ناشی شود که در آن صورت بیشتر با خون در مدفوع یا خونریزی همراه است، اگرچه ممکن است اسهال یا یبوست نیز وجود داشته باشد. نوع درد مقعدی معمولاً با توجه به علت زمینه‌ای آن متفاوت است. برای مثال بواسیر معمولاً باعث ناراحتی خفیف یا متوسط میشود، در‌حالی که شقاق مقعد می‌تواند به صورت احساس پاره شدن یا درد تیز چاقو مانند بروز کند.
درد رکتوم یا مقعد همچنین می‌تواند به علت بیماریهای التهابی روده، عفونت‌های موضعی یا جراحات جزیی در این منطقه رخ دهد. سرطان راست روده یکی از نادرترین علل درد رکتومی است.
علت درد مقعدی
چهار علت عمده درد ، فشار یا ناراحتی مقعد عبارت است از:
- بواسیر: هموروئید (تورم دردناک در سیاهرگ یا مویرگ‌های مقعد) یک مشکل شایع است که معمولاً به علت زور زدن در هنگام اجابت مزاج ایجاد میشود. بلند کردن اجسام سنگین و زایمان نیز از دیگر علل شایع آن هستند. ناراحتی و درد ناشی از بواسیر هنگام نشستن (فشار بر روی بواسیر) بیشتر میشود. بواسیر در مراحل ابتدایی تنها باعث ناراحتی خفیف مقعد خواهد شد، اما با پیشرفت آن و ترمبوزه شدن درد مقعدی ناشی از لخته خون ایجاد شده به طور ناگهانی شروع شده و شدت می‌یابد. اطلاعات بیشتر در مقالات مرتبط درمان بواسیر یا هموروئید؛
- شقاق مقعد: شقاق یا فیشر مقعدی، یک پارگی یا ترک کوچک در سطح پوست یا درون مخاط راست‌روده است که درد ناشی از آن در اولین بار بسیار مبهم است و ساعت‌ها ادامه دارد. این اختلال از مدفوع سفتی که به سختی از مقعد همراه با ایجاد کشش بیش از حد عبور می‌کند، ناشی میشود. این مشکل همچنین می‌تواند در افرادی که دریچه مقعد خیلی تنگ دارند نیز رخ دهد. درد شقاق مقعدی هم قبل و هم بعد از اجابت مزاج احساس میشود ولی حین حرکت روده‌ای و دفع مدفوع آن‌قدر دردناک خواهد شد که بیشتر افراد سعی در به تأخیر انداختن مدفوع خواهند کرد. نگه داشتن مدفوع برای ساعت‌های طولانی و خودداری از دفع آن باعث سفت شدن مدفوع و در نتیجه حرکت مشکل‌تر مدفوع و ایجاد درد مقعدی بیشتر خواهد شد. اطلاعات بیشتر در مقالات مرتبط بیماری فیشر یا شقاق مقعدی؛
- سندرم لواتور آنی: سندرم لواتور یا همان سندرم لواتور آنی که به صورت گرفتگی عضله لواتور آنی (گروهی از عضلات اطراف مقعد) کف لگن بروز می‌کند باعث درد در ناحیه‌ی مقعد و راست‌روده میشود. این سندرم در زنان کمی بیشتر از در مردان رخ می‌دهد. درد ناشی از سندرم لواتور آنی درد ملایم و ثابتی است که غالباً درون رکتوم احساس شده و با نشستن بدتر و با ایستادن و راه رفتن بهبود می‌یابد. درد آن معمولاً در حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و در فواصل منظم تکرار میشود؛
- اسپاسم زودگذر مقعد: یک گرفتگی همراه با درد رکتوم زودگذر است که معمولاً در زنان و در افراد جوان‌تر از ۴۵ سال رخ می‌دهد. اگرچه علت دقیق درد شناخته شده نیست، اما بسیاری از پزشکان بر این باورند که اسپاسم عضله اسفنکتر مقعد عامل ایجاد آن است. درد آنال در اسپاسم زودگذر مقعد ناگهانی و شدید است و معمولاً کمتر از یک دقیقه به طول می‌انجامد. اما در موارد نادر، اسپاسم می‌تواند تا یک ساعت نیز ادامه پیدا کند. حتی درد تیز و آزار دهنده‌ی آن می‌تواند فرد را از خواب عمیق بیدار کند. این درد می‌تواند چند روز پشت سر هم ایجاد سپس برای هفته‌ها یا ماه‌ها ناپدید شود.
علاوه بر علل اصلی درد مقعد که گفته شده دلایل دیگری نیز به صورت نادر می‌توانند درد و ناراحتی مقعدی ایجاد کنند که شامل:
- سرطان روده‌ی بزرگ: درد مقعدی می‌تواند نشانه‌ی نادری برای سرطان روده‌ی بزرگ و راست‌روده باشد که در بیشتر موارد درد و خونریزی با هم بروز می‌کند؛
- عفونت روده: عفونت قسمتی از روده از جمله آبسه آنورکتال، پروکتیت و التهاب رکتوم می‌تواند درد ضربان‌دار مقعدی ایجاد کند؛
- پروستاتیت: مشکلات پروستات ممکن است درد یا احساس فشار در رکتوم تولید کند؛
- بیماری التهابی روده: کولیت اولسراتیو و بیماری کرون می‌تواند با درد مقعدی بروز کند؛
- نزدیکی مقعدی: وارد شدن اجسام سفت خارجی مانند آلت مردانه یا آلت مردانه‌ی مصنوعی می‌تواند در رکتوم درد شدیدی ایجاد کند؛
- پرولاپس رکتوم: بیرون زدن قسمتی از راست‌روده از سوراخ مقعد می‌تواند دردناک باشد؛
- درد دنبالچه (درد دنبالچه یا درد اطراف دنبالچه): درد ناحیه‌ی انتهایی ستون فقرات یعنی دنبالچه می‌تواند به مقعد انتشار یابد.
درمان خانگی درد مقعد
هنگامی که علت درد رکتال تشخیص داده شد برخی داروها و توصیه‌های خانگی برای کاهش درد آن پیشنهاد میشود که در سه مورد از چهار علت شایع درد مقعدی مؤثر است. این اقدامات شامل:
- نشستن در وان یا لگن آب گرم به مدت ۲۰ دقیقه دو الی سه بار در روز؛
- رژیم غذایی حاوی فیبر فراوان؛
- مصرف مایعات کافی روزانه ۶ تا ۸ لیوان؛
- گذاشتن حوله‌ی گرم بر روی مقعد دردناک؛
- کرم موضعی و داروهای ضد درد و ضد التهاب مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن.
در اغلب موارد چهارمین علت شایع درد مقعدی یا همان اسپاسم زودگذر مقعد کوتاه و بدون نیاز به اقدام درمانی خاصی خود‌به‌خود بهبود می‌یابد اما به منظور جلوگیری از حمله‌ی ناگهانی آن و کاهش درد ناشی از علل نادر می‌توان از برخی داروها و سم بوتولینوم تحت نظر پزشک کمک گرفت.
تشخیص و درمان درد مقعدی
وقتی درمان‌های خانگی بی‌نتیجه و فاقد اثربخشی مثبت است، باید برای بررسی بیشتر و درمان اساسی با توجه به علت ایجاد کننده درد مقعد به پزشک متخصص مراجعه شود. اگرچه به طور کلی درد رکتوم نیاز به مراجعه اورژانسی به بیمارستان ندارد اما در صورت همراه بودن درد مقعدی با علایم هشدار دهنده‌ی دیگری مانند تب، ترشح عفونی از راست‌روده، درد منتشر شونده از مقعد به شکم، خونریزی شدید مقعدی، افتادگی و بیرون‌زدگی مقعد و احساس وجود جسم خارجی در مقعد نیاز به مراجعه فوری و اورژانسی دارد.
هرچند بسیاری از بیماران دارای درد ناحیه‌ی رکتوم با کمک یک پزشک متخصص درمان خواهند شد، اما در برخی موارد نیاز به یک تیم درمانی از متخصصین گوارش، اورولوژیست، غدد، بیماریهای عفونی و جراحان داخلی نیاز است تا علایم شدید و پیچیده درد مقعد فرد درمان شود.
پزشک با پرسیدن سوألاتی در زمینه‌ی نوع درد، میزان شدت، عوامل کاهنده و افزاینده و سایر علائم احتمالی همراه آن از یک سو و معاینه‌ی بالینی و مشاهدات ظاهری خود از سوی دیگر به جست‌وجوی علت ایجاد کننده درد مقعد فرد می‌پردازد. گاهی به معاینه‌ی انگشتی برای بررسی بیشتر نیاز دارد و در مواقعی که به بیماریهای زمینه‌ای نیز شک می‌کند آزمایشات تخصصی دیگری چون کولونوسکوپی، سیگموئیدسکوپی، آنوسکوپی و بیوپسی بافت مقعدی را انجام می‌دهد.
پزشک پس از تشخیص علت درد ناحیه‌ی مقعدی اقدامات درمانی لازم را با توجه به نوع و شدت بیماری انجام می‌دهد. درمان‌ها با توجه به علت شامل:
-
- درد اسپاسم زودگذر مقعد: برای جلوگیری از حمله‌ی درد اسپاسم زودگذر مقعدی، ممکن است داروهای ضد آسمی مانند آلبوترول (سالبوتامول) استنشاقی در حملات مکرر یا طولانی مدت کمک کند. گزینه‌های درمانی دیگر مثل قرص کلونیدین دو بار در روز و پماد نیتروگلیسرین موضعی در کنترل درد مؤثر هستند؛
- درد سندرم لواتور آنی: برای کمک به کنترل درد سندرم لواتور آنی، پزشک ممکن است یک داروی ضد التهابی و یا ریلکس‌کننده‌ی عضلانی تجویز کند؛
- درد هموروئید: بسته به نوع هموروئید درمان‌های متفاوتی از دارو درمانی تا جراحی توصیه میشود. بهترین زمان برای درمان دردناک‌ترین نوع هموروئید یعنی بواسیر ترومبوزه در ۴۸ ساعت اول تشکیل آن است که پزشک با یک روش ساده می‌تواند در مطب تحت بی‌حسی موضعی و ایجاد یک برش کوچک، لخته خون را بردارد. اطلاعات بیشتر در مقالات مرتبط درمان هموروئید و بواسیر؛
- درد شقاق مقعد: برای کمک به التیام شقاق مقعد، پزشک از کرم‌هایی نظیر دیلتیازم یا نیترات گلیسیرین به عضلات مقعد استراحت می‌دهد. تزریق سم بوتولینوم به اسفنکتر مقعد نیز می تواند به بهبود در بیماران مبتلا به شقاق مزمن مقعد کمک کند. اگر شقاق به درمان‌های اولیه پاسخ ندهد، ممکن است یک روش دیگر به نام اسفنکتروتومی لازم باشد که با یک برش کوچک در اسفنکتر مقعد به کاهش تون عضلانی و ریلکس شدن آن کمک کند. اطلاعات بیشتر در مقالات مرتبط درمان شقاق یا فیشر مقعدی؛
- درد مقعد با علل نادر: در درمان سایر علل نادر و مشکلات اساسی که منجر به درد مقعد شده است مانند مشکلات رکتوم، سرطان روده بزرگ، پروستاتیت، بیماری التهابی روده و عفونت روده، مدیریت درد شامل درمان مشکلات اساسی است.
اغلب دردهای مقعدی طی درمان صحیح و پیگیری مداوم با درصدهای بالایی درمان شده و به صورت کامل بهبود می‌یابند. درد مقعدی ناشی از هموروئید در اکثر موارد با درمان‌های ساده و نود درصد دردهای مقعدی ناشی از شقاق مقعد طی سه هفته رفع میشود. دو سوم افراد مبتلا به سندرم لواتورآنی طی درمان بهبود می‌یابند. برای درمان صد در صدی اسپاسم زودگذر مقعدی روش‌های جدید و نوین در حال مطالعه و بررسی است. دردهای مقعدی نادر و اساسی هم مانند سرطان روده بزرگ یا بیماری پروستات دارای پیش‌آگهی ضعیف تا خوب بسته به میزان اثربخشی درمان هستند.
سلام ، از شیراز مزاحم میشوم ، کوتاه می پرسم که وقت گرفته نشود ، اخیرا گاهی در نیمه شب ها درد عجیب و کوتاه مدتی به سراغ من آمده و تا حدودی این درد از ده فشار عدد هفت دارد ، لذا پس از اندکی فشار و گاهی همراه با تخلیه و شستشو با آب گرم آرام میشود ، این درد چیست ، فشار عصبی من بالا است ، خوراکم بد نیست ، سیگارم تازه ترک کردم . متشکر و مرسی
با سلام
درد مقعدی می تواند از نشانه های وجود بیماریهای مقعدی هموروئید اسپاسم و گرفتگی عضلانی دریچه مقعدی باشد از آنجایی که این اتفاق در شب برای شما می‌افتد احتمال وجود اسپاسم و گرفتگی ناحیه مقعدی بیشتر بوده و لازم است برای اثبات آن و تشخیص نهایی حضوری مراجعه کرد معاینه بالینی شوید تا درباره درمان تصمیم گیری شود نشستن در لگن آب گرم و گذاشتن کمپرس گرم به کنترل درد شما کمک خواهد کرد.
با سلام دکتر من ۵۱ سالمه حدا یک هفته هست که از درد مقعد رنج میبرم که یک قسمت از مقعدم زخم کوچکی داره که باعث درد شدیدی میکنم و خواب ندارم و به پزشک عمومی مراجع کردم که این داروها را داد ۱ پماد آنتی همورو ئید ۲ رانیتیدین ۱۵۰ ۳ متروماکس ۲۵۰ که رعد از سه روز مصرف هبچ تاثیری ناشته دردم بیشتر شده لطفا راهنمائی کنید با تشکر
با سلام
مراقب باشید تا دفع مدفوع روان انجام شده دوره درمان دارویی خود را به اتمام برسانید اگر بهبودی حاصل نشد برای بررسی وضعیت حضوری مراجعه کنید.
با سلام چند روز پیش من دچار اسهال شدم و فردای ان روز سوزش و درد در ناحیه مقعد از قسمت داخلی شروع شده که حس گرما دارد و وقتی می نشینم و پیاده روی می کنم بدتر می شود فقط زمانی که ابگرم استفاده می کنم مشکلی ندارم.
با سلام
عدم توجه به کنترل اسهال باعث آسیب در دیواره مقعدی و احتمالاً بیماری شقاق در شما شده باشد برای بررسی و تشخیص قطعی نوع بیماری لازم است حتما تحت معاینه و مشاهده عینی قرار گرفته حضوری مراجعه کنید تا قبل از پیشرفته بیماری و مزمن شدن آن تحت درمان مناسب دارویی قرار بگیرید و شانس بهره‌بردن از درمان‌های حداقلی را از دست ندهید توصیه می شود این مشکل را هرچه زودتر قبل از بروز عوارض و علایم آزاد دهنده دیگر که می‌تواند روند درمان و بهبودی را طولانی کنند پیگیری کرده و برای بهبودی خود اقدام کنید.
سلام آقای دوکتور!
بنده ۲۶سال دارم و دانشجو میباشم. مدت دو ر وز میشود بعد از یک عمل دفع مدفوع که خیلی به مشکل بیرون اومد درد شدیدی ازناحیه مقعد دارم و این خیلی اذیتم میکنه.البته هنگام شستن مقعد همون لحظه احساس منمودم که با چاقوی مقعدم پاره شده باشه و خیلی میسوخت الان که نمیسوزه ولی خیلی درد داره حتا اینکه به هر شکلی قرا داشته باشم درد می کنه و خیلی اذیتم میکنه.
لطف نموده یک راهکاری بهم بگید.
با سلام با توجه به توضیحاتی که دادید احتمالا به سبب دفع مدفوع سخت و زورکی دچار آسیب دیواره مقعد و بیماری احتمالی شقاق شده باشید که اگر به موقع در همین مراحل ابتدایی ابتلا به بیماری اقدام کنید چون بیماری در مرحله حاد بوده با کمک درمان های دارویی بهبود پیدا کرده سلامت خود را باز خواهی یافت توصیه می شود هر چه زودتر برای دریافت درمان مناسب خود اقدام کنید از زور زدن و دفع مدفوع پرفشار نیز خودداری کرده مراقب باشید دچار یبوست نشوید مواد غذایی پر فیبر آلو گلابی انجیر خشک مایعات فراوان استفاده کنید به… Read more »
سلام . من همه روزه با دوچرخه به محل کارم می رم و بر می گردم . چند روز پیش خارش شدید در ناحیه مقعد پیدا کردم. هرچی میشستم بدتر می شد . احساس می کنم ناحیه بیرونی مقعدم سفت شده . از شهرستان هم مزاحم شدم . پماد ام جی استفاده کردم . خارش ندارم . ولی سفتی ای که ایجاد شده را چکار کنم ؟
با سلام
ممکن است به سبب استفاده مکرر از دوچرخه و نشستن بدون وقفه دچار بیماری هموروئید شده باشید اما برای تشخیص قطعی آن باید تحت معاینه بالینی قرار بگیرید توصیه میشود از خوددرمانی که می‌تواند با به تاخیر انداختن روند درمان منجر به پیشرفت بیماری و وخیم شدن آن شود خودداری کرده و هرچه زودتر برای تشخیص قطعی بیماری و دریافت درمان مناسب آن اقدام کنید تا هرچه زودتر سلامت خود را بازیابید.
سلام حدود چهارسال پیش برای درد مقعدی به پزشک مراجعه کردم تشخیص دکتر فیشر بود البته گفت دو تا هموریید قدیمی دارم که بیرون مقعدم هستن وحالت گوشت اضافه هستن که هیچ دردی ندارن وبخاطر اینکه درد ندارن کاری بهشون نداشته باشم حدود یک ماه پیش قرص چربی سوز استفاده کردم بعد از ۵ روز سوزش بدی پیدا کردم وقتی قرص قطع کردم چند روز یبوست پیدا مردم سه روز پیش شب. دو بار با درد شدیدی مقعدی بیدار شدم که بعد از چند دقیقه رفع شد از آن شب به بعد وقتی میرم دستشویی قسمت چپ مقعدم درد شدیدی… Read more »
با سلام
به احتمال زیاد به سبب دفع مدفوع سخت و ابتلا به یبوست دچار بیماری فیشر شدید که لازم است هر چه زودتر قبل از پیشرفت آن و وخیم شدن بیماری برای دریافت درمان دارویی مناسب مراجعه کنید در غیر این صورت بیماری پیشرفت کرد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
با عرض سلام.در ناحیه مقعد احساس درد دارم ک بعد از مسافرت ورانندگیه طولانی دچار شدم.باید چکار کنم.
با سلام
نشستن طولانی مدت و مداوم ممکن است شما را مستعد ابتلا به بیماری مقعدی هموروئید کرده باشد برای بررسی ناحیه و تشخیص نوع بیماری و دریافت درمان مناسب آن لازم است حضوری مراجعه کرده معاینه بالینی شوید تا اقدامات درمانی لازم انجام شود نیاز به درمان طولانی مدت و یا حتی موارد غیردارویی پیدا نکنید.
سلام من ۴۴سال دارم و ۲۰سال پیش بواسیرم روعمل کردم بعد عمل زایده ای بعد از اجابت مزاج بیرون میومد که بادست مبرفت تو ومشکلی نداشتم الان چند ماهه که همون حالت هست و۲۰سالی همراهمه ولی الان بادرد همراه است یعنی دور مخرج احساس درد دارم وفقط دور گردی مخرج و اذیت میشم و حالت کشیدگی دارم حالت اجابت مزاجم خوبه و مشکلی در تخلیه ندارم و مدتی هست در اثر فعالیت بدنی اون زایده میاد بیرون که با مراعات کردن و پرهیز فعالیت سنگین نمی زارم بیرون بیاد فقط این درد اذیتم میکنه . چه کار کنم درد کنترل… Read more »
با سلام با توجه به توضیحاتی که دادید احتمالاً دچار بازگشت بیماری مقعدی هموروئید شدید و لازم است برای دریافت درمان مناسب آن قبل از بروز عوارض دیگر مراجعه کنید احتمالا نیاز به جراحی مجدد داشته باشید که البته امروزه دیگر نیاز به انجام جراحی سخت سنتی با تیغ جراحی نبوده و روش‌های نوین ابداع شده و با اشعه لیزر بدون درد و خونریزی درمان میشوید به صورتی که در همان روز مراجعه می توانید مرخص شده به خانه برگردید نیازی به مراقبت استراحت طولانی مدت و پانسمان نداشته باشید و از روز بعد زندگی عادی خود را همانند اطرافیان… Read more »
سلام آقای دکتر من مشکل معده دارم دو سه روزی یکبار میرم دسشویی داخل دسشویی هم ۱۵الی ۲۰دقیقه میشینم .
الان چند ماهی هست از ناحیه مقعدی دردبعضی مواقع شدید درد میکنه استراحت کنم خوب میشم دارم لطفا راهنمایی کنید چکار کنم.
با سلام
به احتمال فراوان دفع مدفوع زورکی و پر فشار شما را دچار بیماری مقعدی هموروئید یا شقاق کرده که تشخیص آن نیاز به معاینه بالینی دارد برای بررسی وضعیت و شدت آسیب و دریافت درمان مناسب حضوری مراجعه کنید درون لگن آب گرم بنشینید ناحیه مقعد را چرب نگه دارید و دفع مدفوع روان داشته باشید تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی خود ایجاد کنید تا دچار یبوست نشوید.
سلام آقاي دكتر خسته نباشيد.من الان مدت ۱سالي ميشه از ناحيه مقعد درد دارم وقتي كه دسشويي داشته باشم درد زياد ميكنه ميرم دسشويي وقتي بيرون اومدم درد قطع ميشه لطفا راهنمايي كنيد هنوز به پزشك مراجعه نكردم.
با سلام
احساس درد ناحیه مقعد می‌تواند نشانه وجود بیماریهای مقعدی چون هموروئید بواسیر شقاق مقعدی و یا مربوط به اسپاسم و گرفتگی عضلانی دریچه مقعد باشد که نیاز به بررسی و پیگیری دارد به موقع برای دریافت درمان مناسب می‌توانید با نشستن در لگن آب گرم یا کمپرس گرم درد را کنترل کرده و در اسرع وقت برای بررسی وضعیت بیماری خود و دریافت درمان مناسب آن حضوری مراجعه کنید تا شانس برای بهره بردن از درمان‌های ساده و حداقلی داشته در مدت کوتاه سلامت خود را بازیابید.